Naar koolstofvrije gasmarkten
Analyse voorgestelde wijzigingen Gasrichtlijn en Gasverordening

Het ‘koolstofvrij’ maken van gasvormige brandstoffen betekent volgens de Europese Commissie dat er:

1. een waterstofinfrastructuur moet komen die het netwerk voor aardgas geleidelijk aanvult; en
2. in de aardgasinfrastructuur fossiel gas geleidelijk moet worden vervangen door andere bronnen van methaan, zoals biomethaan.

Wijziging van de marktordening is nodig om belemmeringen voor deze ontwikkeling weg te nemen. In dit rapport beschrijven we hoe dit voorgestelde Decarbonisatiepakket de marktordening voor aardgas verandert en voor waterstof een marktordening introduceert.

Marktordening aardgas en waterstof

In de analyse zijn twaalf aspecten beschreven, zowel voor de huidige situatie (alleen aardgas) als voorgestelde marktordening (aardgas en waterstof):  

• Achtergrond van de huidige/toekomstige marktordening
• Juridisch raamwerk
• Definitie van gas(sen)
• Segmenten van de waardeketen
• Ontvlechting van activiteiten
• Derdentoegang tot infrastructuur
• Infrastructuurontwikkeling
• Regulering van nettarieven
• Groothandelsmarkt
• Retailmarkt en consumentenbescherming
• Gaskwaliteit
• Leveringszekerheid

Ontwikkeling waterstofinfrastructuur en uitfasering fossiel aardgas

Een belangrijk onderdeel van het Decarbonisatiepakket is de toevoeging van waterstofinfrastructuur en -markten aan de bestaande marktordening voor aardgas. Het pakket definieert infrastructuursegmenten voor waterstof en bepaalt welke regels gelden per infrastructuursegment. Een uitdaging hierbij is dat de waterstofinfrastructuur nog ontwikkeld moet worden. Aan de ene kant is het daarom belangrijk dat er duidelijkheid is over de regels die zullen gelden. Aan de andere kant is enige flexibiliteit nodig om de waterstofmarkt zich te laten ontwikkelen. Het Decarbonisatiepakket vindt daar een balans tussen door een overgangsperiode tot 2031 in te stellen, waarin slechts een deel van de regels van toepassing is.

Naast de ontwikkeling van waterstofinfrastructuur en -markten blijft ook gas een rol spelen in de toekomstige energievoorziening. Gas kan koolstofvrij worden gemaakt door de productie van biomethaan (groen gas) op te schalen. Het Decarbonisatiepakket neemt een aantal belemmeringen voor biomethaanproducenten weg.

Aanbevelingen

Voor een succesvolle overgang naar koolstofvrije gasmarkten adviseren de onderzoekers op basis van de analyse het volgende (zie voor verdere toelichting de samenvatting in het rapport):

• Versnel de gedelegeerde handeling koolstofarme brandstoffen
• Introduceer een definitie van biomethaan
• Wijzig de definitie van een waterstofterminal
• Heroverweeg gereguleerde derdentoegang tot waterstofopslagen
• Verduidelijk wanneer gedwongen ‘van het gas af’ is toegestaan
• Heroverweeg de definitie van een entry-exit systeem
• Overweeg vereenvoudiging van de netwerktariefstructuren
• Verduidelijk de mogelijkheden om kosten van buiten gebruik gestelde aardgasnetten te herverdelen
• Implementeer maatregelen om de leveringszekerheid van waterstof te waarborgen
• Implementeer een ontwerp voor de groothandelsmarkt voor waterstof
• Bepaal wanneer toegang tot het waterstofsysteem kan worden geweigerd
• Overweeg om hetzelfde niveau van consumentenbescherming te implementeren voor de levering van waterstof aan huishoudens en MKB als voor aardgas
• Analyseer de impact van een waterstofgehalte van 5% per volume in aardgas op het aardgassysteem