Deze analyses sluiten aan op het rapport De energiekosten van verschillende typen huishoudens in Nederland (2023) en het rapport Energiearmoede Nederland 2022 (2023). Voor dit onderzoek is specifieker ingezoomd op de situaties in Noord-Holland en Zuid-Holland.
Kwetsbaarheid huishoudens voor hoge energieprijs afhankelijk van verschillende factoren
Energiearmoede in Nederland 2022
Inkomen en energiequote
17% van alle Zuid-Hollandse huishoudens heeft een laag inkomen en de gemiddelde energiequote van deze groep toont dat de meeste van hen een groot deel van hun inkomen kwijt zijn aan de energierekening. Hetzelfde percentage wordt gevonden in Noord-Holland. Van deze groep huishoudens met een laag inkomen woont in Zuid-Holland 34% in een energetisch slechte woning (ruwweg label D en E) en 3% in een energetisch zeer slechte woning (ruwweg label F en G). In Noord-Holland is dit respectievelijk 30% en 3%. Renovatie van de woning zal de energierekening van deze groep aanzienlijk verlagen, maar ook dan zal de rekening hoog blijven ten opzichte van het inkomen. Daarom blijft deze groep afhankelijk van extra financiële maatregelen. Midden-lage inkomens in huizen van goede kwaliteit hebben gemiddeld een energiequote van onder de 8% (boven deze grens is sprake van een hoge energiequote), maar huishoudens met een midden-laag inkomen in een woning van lage energetische kwaliteit besteden een (te) groot deel van hun inkomen aan de energierekening.
Zowel in Noord-Holland als in Zuid-Holland is ongeveer 8% van de huishoudens daadwerkelijk energiearm volgens de definitie: huishoudens met een laag inkomen en een woning van lage energetische kwaliteit en/of huishoudens met een laag inkomen en een hoge energierekening.
Hogere inkomens wonen vaker in woning van (zeer) slechte energetische kwaliteit
Uit een vergelijking van het energieverbruik tussen de verschillende inkomensgroepen blijkt dat niet zozeer het inkomen, maar vooral de energetische kwaliteit van de woning effect heeft op het energieverbruik, en dan met name het gasverbruik. Hoe slechter de kwaliteit van de woning, hoe hoger het energieverbruik. Opvallend is dat de hogere inkomens relatief vaker in een woning van (zeer) slechte energetische kwaliteit wonen dan de lagere inkomens. Dit is waarschijnlijk te verklaren door het feit dat duurdere woningen in Nederland niet per se van betere energetische kwaliteit zijn. Corporatiewoningen zijn over het algemeen beter geïsoleerd dan koopwoningen en huurwoningen van particuliere huurders. Ongeveer driekwart van de corporatiewoningen is goed geïsoleerd, tegenover ongeveer 39% (Zuid-Holland) en 46% (Noord-Holland) van de overige huurwoningen en 50% (Zuid-Holland) en 48% (Noord-Holland) van de eigen woningen. Deze bevinding benadrukt het belang van woningverduurzaming.
Energiearmoedekloof
In deze twee onderzoeken is voor het eerst ook gekeken naar de energiearmoede kloof. De energiearmoedekloof geeft aan hoe diep huishoudens in de problemen zitten, in plaats van enkel te kijken of een huishouden energiearm is of niet. Dit is een belangrijke indicator die inzicht geeft in hoeveel hulp er nodig is om deze huishoudens uit de energiearmoede te helpen.
Wanneer een huishouden een diepe energiearmoedekloof heeft, is het inkomen dus veel lager, de energierekening veel hoger en de woning van een veel lagere energetische kwaliteit dan de gehanteerde grens. Deze huishoudens hebben aanzienlijk meer (financiële) ondersteuning nodig dan huishoudens die zich net onder deze drempelwaarden bevinden.
Energiearme huishoudens kunnen op drie manieren worden geholpen:
- het inkomen wordt verhoogd
- de energierekening wordt verlaagd (door bijvoorbeeld een korting)
- de woning wordt gerenoveerd
Landelijk onderzoeksprogramma energiearmoede
Dit rapport is onderdeel van het Landelijk onderzoeksprogramma energiearmoede. Binnen dit programma zijn meer feiten en cijfers, onderzoek naar beleid in de praktijk en goede praktijken beschikbaar.
Podcast ‘Energiearmoede uitgelegd’
Luister ook deze aflevering van de podcast-serie ‘De energietransitie uitgelegd’ over energiearmoede.
We vragen expert Koen Straver onder andere naar het verschil tussen armoede en energiearmoede, de omvang van energiearmoede in Nederland en de uitdagingen in de aanpak van energiearmoede.
