Energiearmoede in Nederland 2019-2023
Cijfers en feiten over energiearmoede in Nederland

1. Hoeveel Nederlandse huishoudens zijn energiearm?

In 2023 waren er naar schatting 396 duizend energiearme huishoudens in Nederland, dit is 4,8% van het totaal aantal huishoudens in Nederland. De meerderheid van hen, ruim 300 duizend huishoudens woont in een woning van lage energetische kwaliteit; en 33 duizend in een woning van zeer lage energetische kwaliteit.

Tussen 2022 en 2023 is het aantal energiearme huishoudens naar schatting gestegen met 70 duizend huishoudens. De diverse financiële compensatiemaatregelen die in 2023 van kracht waren, en met name de energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen, hebben de groei van het aantal energiearme huishoudens tussen 2022 en 2023 aanzienlijk geremd.

2. Hoe hoog zijn de gemiddelde energiekosten?

De energiekosten van energiearme huishoudens zijn tussen 2022 en 2023 naar schatting gestegen met gemiddeld €89 per maand, van €49 naar €138. Daarmee geven energiearme huishoudens in 2023 gemiddeld 8,5% van hun inkomen uit aan energiekosten. In 2022 was deze zogeheten energiequote nog 3,8%. Ter vergelijking: voor de totale populatie in Nederland geldt dat huishoudens in 2023 naar schatting gemiddeld 5,2% van hun inkomen kwijt waren aan energiekosten, tegen 3,0% in 2022.

In 2023 liepen de energiekosten op omdat de hoge marktprijzen uit 2022 zijn gaan doorwerken in energiecontracten van huishoudens. Belangrijk is om hier wel bewust te zijn van het feit dat we spreken over gemiddelden. De hoogte van de energierekening verschilt sterk tussen individuele huishoudens.

3. Wat zijn huishoud- en woningkenmerken van energiearme huishoudens?

De meeste energiearme huishoudens wonen in een meergezinswoning (hieronder vallen flats, galerij-, portiek-, beneden- en bovenwoningen, appartementen en woningen boven bedrijfsruimten; 40%) gevolgd door een tussenwoning (27%) en hoekwoning (24%).

Eenpersoonshuishoudens (53%) en eenoudergezinnen (16%) zijn sterk oververtegenwoordigd onder de energiearme huishoudens. Energiearme huishoudens hebben relatief vaak een inkomen uit pensioen (30%), bijstand (28%) of andere uitkering (13%).

4. Waar wonen energiearme huishoudens?

In 2023 zijn de hoogst geschatte percentages energiearmoede te vinden in Noordoost

Groningen, Zuid-Limburg, Rotterdam, Den Haag, Arnhem en omgeving, Almelo en Enschede. Sinds 2022 is energiearmoede het meest toegenomen in een aantal stedelijke gebieden (Rotterdam, Amsterdam, Diemen, Enschede, Almelo, Lelystad, Den Haag, Arnhem, Vaals en Heerlen) en in Noordoost Groningen. De compensatiemaatregelen hebben het meeste effect gesorteerd in de gebieden met de hoogste energiearmoedecijfers. Dit is vooral te wijten aan de energietoeslag die was gericht op lage inkomens.

Een compleet overzicht van de cijfers per gemeente zijn terug te vinden op dit kaartje over energiearmoede in Nederland. Onder het kaartje is het mogelijk om de data te downloaden.

5. Wat was de impact van financiële compensatiemaatregelen?

De financiële compensatiemaatregelen in 2023 waren zeer effectief in het voorkomen van een sterke stijging van het aantal energiearme huishoudens. Zonder enige vorm van financiële compensatie was het aantal energiearme huishoudens naar schatting gestegen met ongeveer 490 duizend huishoudens tot 885 duizend (10,7% van het totaal, i.p.v. de huidige 4,8%).

De energietoeslag heeft naar schatting het aantal potentieel energiearme huishoudens teruggedrongen met 365 duizend. Voor het prijsplafond is dit aantal naar schatting 227 duizend huishoudens.

Aantal energiearme huishoudens 2019-2023 en effect compensatiemaatregelen

!function(){“use strict”;window.addEventListener(“message”,(function(a){if(void 0!==a.data[“datawrapper-height”]){var e=document.querySelectorAll(“iframe”);for(var t in a.data[“datawrapper-height”])for(var r=0;r<e.length;r++)if(e[r].contentWindow===a.source){var i=a.data["datawrapper-height"][t]+"px";e[r].style.height=i}}}))}();

De 2023 cijfers zijn gebaseerd op een schatting

6. Hoeveel huishoudens leven in verborgen energiearmoede?

Dit jaar zijn ook energiearme huishoudens in kaart gebracht die energie onderconsumeren: zij hebben een te lage in plaats van een te hoge energierekening, omdat zij vanwege financiële problemen minder energie consumeren dan nodig is om in hun eigenlijke energiebehoeften te voorzien, bijvoorbeeld door de verwarming laag te zetten of regelmatig afzien van koken omdat ze het gas te duur vinden.

Naar schatting kampten 116 duizend huishoudens (1,4% van alle huishoudens in Nederland) in 2022 met verborgen energiearmoede: dit zijn huishoudens met een laag inkomen in een energetisch (zeer) slechte woning die energie onder-consumeren. Daarmee is sprake van een stijging ten opzichte van 2021: toen waren er naar schatting nog 80 duizend huishoudens die kampten met verborgen energiearmoede. Deze cijfers zijn nog niet beschikbaar voor 2023 omdat de individuele verbruiksgegevens van huishoudens nog niet beschikbaar zijn. De groep onderconsumerende energiearme huishoudens met verborgen energiearmoede bestaat naar verhouding iets vaker uit eenpersoonshuishoudens (57%) en heeft relatief vaak een inkomen uit pensioen (37%).

Podcast ‘Energiearmoede uitgelegd’