Verhalen van mensen in een kwetsbare situatie
Kwalitatieve monitor energiearmoede – update september 2023

Vicieuze cirkels

Bij energiearme huishoudens zijn de problemen met het betalen van de energierekening zelden een op zichzelf staand probleem. De situaties rondom verschillende problematieken lijken elkaar te versterken en zorgen dat bewoners in een vicieuze cirkel belanden die moeilijk te doorbreken is. Hierbij spelen onder andere de financiële situatie, de werksituatie, de gezondheid van bewoners en hun sociale vangnet een rol. Mensen die problemen hebben op één of meerdere van deze vlakken lopen het risico om ook te maken te krijgen met energiearmoede.

Diversiteit energiearme huishoudens

Energiearme huishoudens verschillen niet alleen in het type problemen die ze ervaren, maar ook in welke mate ze problemen ervaren en voor hoe lang. Sommige bewoners hebben alles wat binnen hun mogelijkheid ligt al gedaan. Door energiearmoede ervaren ze een verergering van bestaande problematiek.

Vindingrijk en hoog leervermogen

Om de woning goed op temperatuur te houden of het aangenaam te hebben zijn veel bewoners vindingrijk. Veel bewoners hebben behoefte aan informatie hoe ze (energie) kunnen besparen en verdiepen zich in manieren om dat te doen. Hierbij maken ze, waar dat kan, ook gebruik van hun eigen sociale netwerk, waarmee ze bijvoorbeeld (energie)besparingstips uitwisselen.

Een stressvolle situatie zorgt niet altijd voor een stressvolle reactie

Hoewel verschillende bewoners in een stressvolle situatie leven gaan ze hier verschillend mee om. Een veel toegepaste techniek lijkt een soort berusting, waarbij bewoners genoegen nemen met een relatief oncomfortabele leefsituatie en onzekerheid over de toekomst. Wanneer bewoners meer moeite hebben om berusting te vinden in hun situatie lijkt er een samenhang te zijn met de mate waarin zij te maken hebben met (ernstige) fysieke of mentale gezondheidsklachten of met een beperkt sociaal netwerk dat ondersteuning kan bieden in hun situatie.

Potentie voor energiebespaaradvies

Over het algemeen hadden weinig geïnterviewden energiebespaaradvies van een energiecoach ontvangen. Bewoners die dat wel hadden waren tevreden met de coach, vooral vanwege het sociale contact. De coach droeg niet in alle gevallen bij aan kennis over energiebesparing, sommige bewoners hadden zich zelf al zeer verdiept in energiebesparing. Aangezien weinig bewoners energiebespaaradvies hadden ontvangen, lijkt er nog wel potentieel te zijn voor meer hulp en besparing. Bovendien illustreren de zelfredzaamheid en informatiebehoefte van bewoners dat energiebespaaradvies (via energiecoaching) een goede manier is om die behoefte te vervullen. Door bewoners in die behoefte te voorzien en handelingsperspectief te bieden, krijgen ze meer grip op en regie over hun situatie.