Hoe flexibel willen mensen zijn?
De bereidheid van consumenten om flexibiliteit te leveren in het energiesysteem in de gebouwde omgeving

Weten consumenten wat flex inhoudt?

Consumenten blijken (redelijk) op de hoogte van wat netcongestie inhoudt. Uit de korte beschrijvingen die de respondenten hebben gegeven blijkt dat ze wel ongeveer weten wat het begrip betekent. Ze hebben echter weinig inzicht in de achterliggende factoren die netcongestie veroorzaken.

De termen ‘flexibiliteit’ en ‘flexdiensten voor het stroomnet’ zijn veel minder bekend. In plaats van het flexibel afstemmen van het eigen energiegebruik en de eigen opwekking op pieken en dalen in vraag en aanbod van energie, denken consumenten vaak dat flexibiliteit te maken heeft met variabele energietarieven. Zo beschrijven respondenten dat flex betekent dat op momenten dat er veel stroom is, de prijs van deze stroom lager is en als er weinig stroom is de prijs van de stroom hoger is. Meer bewustzijn over netcongestie en het belang van leveren van flexibiliteit kan bijdragen aan de bereidheid om flexibiliteit in het energiesysteem te leveren.

Bereidheid om flexibiliteit in het energiesysteem te leveren

De bereidheid van respondenten om flex te leveren is groot. In 80% tot 92% van de situaties waarin flex ontsloten zou kunnen worden zijn respondenten bereid om flex te leveren. Lang niet iedereen beschikt echter over de assets (warmtepomp, elektrisch vervoer, zonnepanelen, thuis-/buurtbatterij) om die flexibiliteit daadwerkelijk in de praktijk te kunnen ontsluiten.

Naast bewustzijn en handelingsperspectief is ervaring hebben met ‘nieuwe energie-assets’ mogelijk een factor voor de bereidheid om flex te ontsluiten. Respondenten die ervaring hebben met actieradius en het laden van elektrische auto’s, blijken bijvoorbeeld meer bereid te zijn om minder snel te laden om piekbelasting te voorkomen. Hetzelfde zou kunnen gelden voor ervaring met de warmtepomp (bijvoorbeeld: het alvast voorverwarmen van het water in de warmtepomp van 40 naar 60 graden voor later gebruik).

Beloningen

Financiële beloningen (besparing op energiekosten) worden als belangrijkste reden gekozen om flex te leveren. De hoogte van de beloning of besparing heeft hierbij een matige tot geen invloed. De CO2-reductie die wordt gerealiseerd is een tweede belangrijke motivatie voor mensen om flex te leveren. De altruïstische waarde – sociale waarde waarbij men gericht is op het nastreven van het collectieve belang – heeft de minste invloed op de bereidheid tot het leveren van flex.

Bij de ontwikkeling van flexdiensten is het belangrijk om te redeneren vanuit de consument en rekening te houden met het kennisniveau, de ervaring en de beschikbare assets. Belangrijke randvoorwaarden van consumenten zijn onder andere de gewenste en comfortabele minimale temperatuur in huis, de gewenste actieradius van elektrische auto’s en voorkeuren voor opslag van overproductie van zonnepanelen. Vanuit consumentenoogpunt is het belangrijk om bij het ontwerp van diensten te focussen op het maximaliseren van de zelfconsumptie. Voor ‘gelijktijdigheid’ van opwek en gebruik kan vervolgens het verkopen of delen van elektriciteit onder de aandacht worden gebracht. Verder willen consumenten graag ontzorgd worden, inzicht hebben en controle houden over de automatische aansturing. Energiedelen, wat is het?