Voorkeur voor verplichte woningverduurzaming
Wanneer bewoners mogen kiezen tussen verschillende beleidsmaatregelen, spreken zij een duidelijke voorkeur uit voor verplichte verduurzaming van woningen door verhuurders. Zij beschouwen dit als de meest structurele en duurzame oplossing voor hun problemen. Veel bewoners redeneren dat wanneer de woningvoorraad van goede energetische kwaliteit is, de noodzaak voor tijdelijke kortetermijnmaatregelen grotendeels wegvalt.
Deze voorkeur is opmerkelijk omdat huishoudens in energiearmoede het financieel zwaar hebben en op korte termijn behoefte hebben aan financiële tegemoetkoming. Toch zien zij woningverduurzaming als de essentiële oplossing voor hun zorgen, naast de directe financiële steun voor de korte termijn.
Grote onbekendheid met bestaand beleid
Bewoners blijken goed op de hoogte van tijdelijke maatregelen uit de energiecrisis, zoals de energietoeslag, het prijsplafond en energiehulp. Maar van structureel beleid weten zij weinig af. De afsluitregeling, waarbij energieleveranciers bewoners niet direct mogen afsluiten, is bij de bewoners bijvoorbeeld onbekend. Ook subsidies en leningen voor woningverduurzaming, of prestatieafspraken tussen de overheid en woningcorporaties, kennen zij niet. Deze onbekendheid speelt ook als het gaat om verantwoordelijkheidsverdeling: bewoners weten niet welke taken bij welke overheid of organisatie liggen. Dit gebrek aan kennis kan ertoe leiden dat beschikbare regelingen ongebruikt blijven.
Kritische houding tegenover leningen
Bewoners zijn meestal onbekend met de verschillende financieringsmogelijkheden. Bij navraag blijken de voorwaarden die bewoners belangrijk vinden bij financiering, zoals een rente van 0% en langere looptijden voor het afbetalen, wel aan te sluiten bij hoe veel regelingen nu zijn ingericht. Bewoners pleiten er wel voor dat subsidies gerichter worden, zodat vooral woningeigenaren met lage inkomens er gebruik van maken.
Over leningen voor woningverduurzaming zijn bewoners kritischer dan over subsidies. Veel huishoudens zijn risicoavers en associëren leningen met problematische schulden. Zij hebben in sommige gevallen weinig vertrouwen in overheidsinstanties, waardoor zij zelf geen lening zouden aangaan, ook niet onder voordelige voorwaarden.
Energietransitie belangrijk maar ervaren als ontoegankelijk
Bewoners zien over het algemeen het belang van de energietransitie in. Zij vinden het belangrijk dat Nederland minder afhankelijk wordt van landen zoals Rusland voor de gasvoorziening en vinden het tegengaan van klimaatverandering belangrijk. Tegelijkertijd vrezen sommigen dat energie nog duurder wordt door de transitie.
Het grootste probleem is het gebrek aan handelingsperspectief. De meeste bewoners zijn huurders, lid van een VvE of hebben onvoldoende financiële middelen om zelf te investeren in verduurzaming. Hierdoor voelen zij zich buitengesloten van de energietransitie, ondanks hun steun voor de doelstellingen.
Aanbevelingen voor effectiever beleid
De leefsituatie van bewoners, hun kijk op de energietransitie en hun voorkeuren voor beleidsmaatregelen leiden tot concrete aanbevelingen voor overheden, woningcorporaties en energiehulporganisaties.
Woningverduurzaming aanpakken
Energiehulporganisaties kunnen worden ingezet voor, tijdens en na woningverduurzaming. Samenwerkingsconstructies met aannemers en bouwbedrijven maken verduurzaming toegankelijker. Ook verdienen de verantwoordelijkheden voor handhaving en kwaliteitsgarantie van renovaties aandacht. Gerichte subsidieregelingen voor woningeigenaren met lage inkomens zijn nodig.
Betaalbaarheid en zekerheid waarborgen
De afsluitregeling moet bekender worden onder bewoners om hen meer rust te geven. Bovendien kan de financiële tegemoetkoming voor huishoudens in energiearmoede worden uitgebreid. Beleid kan meer rekening houden met huishoudens die onderconsumeren.
Informatievoorziening en communicatie binnen de sociale infrastructuur
Investeren in de sociale infrastructuur van wijken helpt om de bekendheid over verschillende maatregelen te vergroten. Samenwerking binnen organisaties in de sociale infrastructuur kan een goede manier zijn om communicatie en informatie op maat over beleid te leveren.
Landelijk onderzoeksprogramma energiearmoede
Dit rapport is onderdeel van het Landelijk onderzoeksprogramma energiearmoede. Binnen dit programma zijn meer feiten en cijfers, onderzoek naar beleid in de praktijk en goede praktijken beschikbaar.
Podcast ‘Energiearmoede uitgelegd’
Luister ook deze aflevering van de podcast-serie ‘De energietransitie uitgelegd’ over energiearmoede.
We vragen expert Koen Straver onder andere naar het verschil tussen armoede en energiearmoede, de omvang van energiearmoede in Nederland en de uitdagingen in de aanpak van energiearmoede.
