Financiering Energietransitie

Uit onderzoek blijkt dat het huidige investeringsniveau in schone energie onvoldoende is om de klimaatdoelstellingen te halen (bron: IEA 2021). Gezien de omvang van de benodigde investeringen en de noodzaak om ook andere economische en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, kan de benodigde financiering niet alleen van overheden komen. Een groot deel van de vereiste investeringen zal dus moeten komen uit de particuliere sector. Met name institutionele beleggers zoals pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en investeringsbanken, die beschikken over miljarden euro’s in beheerd vermogen, zouden een cruciale rol kunnen spelen bij het verstrekken van het kapitaal dat nodig is voor een succesvolle energietransitie . Op dit moment is dat nog niet het geval.

Door technologische vooruitgang dalen investeringskosten gestaag. In veel gevallen is energie uit hernieuwbare energiebronnen een goedkoper alternatief voor energie uit fossiele brandstoffen . Zo zijn de kosten van zonne- en windenergie de afgelopen jaren scherper gedaald dan verwacht. In sommige gevallen zijn deze alternatieven al goedkoper dan de kosten voor het opwekken van elektriciteit in kolencentrales. Door continue investeringen in innovatie zullen de kostenreducties van zonne- en windenergie de komende jaren voortzetten (Faaij en van den Brink, 2019).

Daarnaast hebben hernieuwbare energiebronnen positieve effecten: op de luchtkwaliteit, het beperken van aardbevingen in Groningen, minder geluidsoverlast door de inzet van elektrisch vervoer en minder CO₂-uitstoot door schone energieopwekking. Deze en andere voordelen kunnen slechts ten dele financieel worden uitgedrukt. Zo zorgt een groene energievoorziening er ook voor dat er minder geld wordt besteed aan de import van fossiele brandstoffen uit onstabiele gebieden. De uitdaging is dan ook om bij de financiering van de energietransitie dergelijke factoren, die niet direct in een kostenvergelijking tot uitdrukking komen, mee te nemen in de investeringsbeslissing. De energietransitie in geopolitieke context

Hoe hoger de risico’s van een investering, des te hoger de financieringskosten. Zo kan bijvoorbeeld een vroegtijdige sluiting van een kolencentrale een belangrijke onverwachte kostenpost zijn voor een investeerder die voor de komende jaren inkomsten verwacht. Kennis speelt een essentiële rol bij het correct inschatten en beperken van risico’s. Bij volwassen en bewezen technologieën zijn risico’s beter bekend en zijn er vaker risicobeperkende maatregelen aanwezig, wat de financieringskosten van investeringen weer verlaagt. Analyse en onderzoek kunnen bijdragen aan het wegnemen van onzekerheden rond investeringen, het verminderen van gepercipieerde risico’s en daarmee het verminderen van de kosten van de financiering van de energietransitie .

Investeringen in duurzame energie worden gekenmerkt door hoge initiële kapitaalkosten en lage operationele- en brandstofkosten. Dit is in tegenstelling tot energie die wordt opgewekt op basis van fossiele brandstoffen, waar de brandstofkosten het merendeel van de totale kosten uitmaken. Een uitzondering is biomassa als duurzame energiebron, waar de brandstofkosten een belangrijke component blijven. Rekening houdend met de grote investeringen die nodig zijn voor de energietransitie zullen kosten steeds hoger en daarmee steeds belangrijker worden.

Duidelijk, consistent en transparant overheidsbeleid zal bijdragen aan het verminderen van de onzekerheden rond investeringen in de energietransitie . Beleid kan daarmee bijdragen aan het verlagen van de feitelijke en gepercipieerde risico’s van investeringen waarvan de business case afhankelijk is van het bestaande en toekomstige energiebeleid. Een geloofwaardig, consistent, transparant klimaat- en ‘groen’ energiebeleid zal helpen om de onzekerheid weg te nemen en de investeringen in de energietransitie op te schalen en te versnellen. Energiebeleid en klimaatbeleid

De jaarlijkse EurObserv’ER barometers geven informatie over investeringskosten, gewogen gemiddelde kapitaalkosten (WACC), genivelleerde energiekosten, publieke en private R&D-investeringen, octrooiaanvragen en gegevens over de internationale handel voor hernieuwbare-energietechnologieën. EurObserv'ER Barometers