Goede mogelijkheden ondergrondse waterstofopslag op zee
Neem waterstofopslag op zee mee bij ontwikkeling van hoofd-energieinfrastructuur en energie-eilanden

Eerder onderzoek van TNO en EBN (PDF) uit 2021 toont aan dat ondergrondse opslag van waterstof komende decennia cruciaal is voor flexibiliteit en leveringszekerheid in het Nederlandse energiesysteem . De grootschalige aanleg van ondergrondse waterstofopslag op land is een complex ruimtelijk en maatschappelijk vraagstuk met als beginpunt de technische en geologische geschiktheid. Opslag van waterstof op zee biedt hiervoor een alternatief. In deze studie is de haalbaarheid van waterstofopslag op zee onderzocht.

Ontwikkelopties voor waterstofopslag op zee

Een van de meest voor de hand liggende opties voor waterstofopslag is die waarbij waterstof in gasvelden of cavernes op zee wordt opgeslagen (injectie en productie vinden dus plaats op zee vanaf een platform), maar het bovengrondse deel met onder andere compressie en gasbehandeling op land wordt aangelegd. De aanleg van de opslagfaciliteiten op een kunstmatig energie-eiland (PDF) is een alternatief voor de toekomst. Vanwege het grote ruimtebeslag en technische eisen zijn bestaande platforms voor olie- of gaswinning ongeschikt voor de volledige ontwikkeling van opslagfaciliteiten op zee. Pilots met kleinschalige injectie en productietests voor (pure) waterstof in lege gasvelden lijken wel inpasbaar op bestaande platforms, omdat hiervoor geen grootschalige compressie- en zuiveringsfaciliteiten nodig zijn.

Kosten ondergrondse waterstofopslag op zee

De aanlegkosten van alle benodigde faciliteiten en infrastructuur voor ondergrondse waterstofopslag op zee zijn tussen de anderhalf en tweeëneenhalf keer hoger dan op land, afhankelijk van het ontwikkelconcept. Voor seizoensopslag en strategische opslag vormen de kosten van het kussengas – het gas dat de opslag op druk houdt – het grootste aandeel (tot wel 75% in gasvelden) van de kosten. Hierin is geen verschil tussen opslag op land of op zee.

Lange ontwikkeltijd

Tussen 2030 en 2040 kan de behoefte aan waterstofopslag alleen worden gedekt met opslag in zoutcavernes op zee als voor die tijd het benodigde opsporingsonderzoek is uitgevoerd en kan worden begonnen met het logen van cavernes. Dat is een complex traject met een aanlooptijd in de orde van 10-15 jaar (van initiatief tot ingebruikname). In die tijd moeten vergunningen worden verleend, winningsplannen en opslagplannen worden goedgekeurd en ook de benodigde infrastructuur voor het logen van cavernes worden aangelegd. Voor gasvelden geldt dat, naast onderzoek naar technische geschiktheid, veel voorbereidingen nodig zijn om de opslag mogelijk te maken.

Geen showstoppers

Ondergrondse opslag van waterstof in gasvelden op land en op zee vallen allebei onder de Mijnbouwwet en zijn in juridische zin vergelijkbaar. Voor het aanleggen van opslagfaciliteiten en het uitvoeren van opslagactiviteiten op zee zijn verder geen algemene showstoppers gevonden binnen de bestaande wet- en regelgeving. Per locatie kan sprake zijn van specifieke randvoorwaarden of beperkingen bij vergunningverlening en aanleg. Voor pekellozing bij de aanleg van cavernes op zee zouden regels geformuleerd moeten worden.

Handelingsperspectief op de Noordzee

Op basis van de resultaten worden de volgende aanbevelingen gedaan:

• Om vanuit beleid te kunnen beschikken over de mogelijkheid van wateropslag op zee voor de periode tussen 2030 en 2040 is het van belang om tijdig te beginnen met de voorbereidingen.
• Betrek de mogelijkheid voor ontwikkeling van ondergrondse waterstofopslag op zee bij de planning en uitrol van de energie-hoofdinfrastructuur, waarmee eveneens kansen op synergie worden benut.
• Bij keuze voor grootschalige aanleg van opslagcavernes op zee is het zinvol om beleidsalternatieven met en zonder steenzoutwinning te vergelijken.
• Investeer in een pilotproject voor waterstofopslag in een gasveld op zee om meer kennis te vergaren over de geschiktheid van gasvelden en de inzet van de offshore infrastructuur
• Houd bij de planning en ontwikkeling van een energie-eiland op zee rekening met de mogelijkheid om dit te combineren met ondergrondse waterstofopslag op zee.
• Onderzoek in internationaal verband de mogelijkheden om opslagcapaciteit over de grens in Duitsland aan te leggen, in samenwerking met Duitsland.