Monitor verduurzaming gebouwde omgeving 2022
Energiebesparing, van het aardgas af, verduurzaming woningen – hoe staan we ervoor?

In het coalitieakkoord zijn duidelijke doelstellingen afgesproken over verduurzaming van de gebouwde omgeving. De monitor is een bron aan informatie om gemaakte keuzes en de uitvoering tegen het licht en de actualiteit te houden. De volgende onderdelen aan bod:

• Voorraadgegevens gebouwde omgeving
• Energielabels in de gebouwde omgeving
• Energieverbruik in Nederland en de gebouwde omgeving
• Energierekening en -prijzen voor en tijdens de energiecrisis
• Houding ten aanzien van de verduurzaming van de woning
• Energiebesparing
• Hernieuwbare energie in de gebouwde omgeving
• Broeikasgasemissies in Nederland en in de gebouwde omgeving
• Klimaatadaptatie in de gebouwde omgeving
• Prestaties van Nederland in Europese context

Hieronder zijn het onderdeel energiebesparing en energieprijzen kort toegelicht.

Energiebesparing

Bij alle maatregelen die vanuit Rijkswege worden getroffen, zoals gasopslag, het verlagen van de energierekening en versterking van de koopkracht, blijft de primaire doelstelling ‘energie besparen’. In 2021 werd in Nederland 3021 PJ aan (primaire) energie verbruikt. Diensten en huishoudens zijn samen goed voor 37% van het finale energieverbruik. De gebouwde omgeving heeft daarmee een groot aandeel in het totale energieverbruik van alle sectoren. Het finale energieverbruik van de gebouwde omgeving daalde sinds 2010 voornamelijk door verbeterde isolatie en efficiëntere ruimteverwarmingsinstallaties. De toenemende gebouwenvoorraad doet die besparing deels te niet.

Ruimteverwarming is de voornaamste toepassing van energie bij de huishoudens en aardgas de voornaamste energiedrager. In de dienstensector wordt de meeste energie gebruikt voor ruimteverwarming, gevolgd door verlichting. Aardgas en elektriciteit zijn de voornaamste energiedragers.

Het gebouwgebonden energieverbruik van huishoudens is goed voor 90% van het finale verbruik. Het aardgasverbruik is in 2021 toegenomen; vermoedelijk door het thuiswerken in verband met corona. In de dienstensector is sinds 2017 steeds minder aardgas verbruikt, waardoor het totale gebouwgebonden energieverbruik daalt.

De monitor geeft informatie over de jaarlijks getroffen gebouwgebonden besparende maatregelen en de besparing die dit heeft opgeleverd met onderscheid in marktsegmenten. In 2021 is door isolatiemaatregelen en verwarmingsinstallaties bijna 9PJ energiebesparing gerealiseerd in de woningbouw, en in de dienstensector inclusief overige gebouwen nog eens 3,1 PJ. De laatste jaren is de besparing toegenomen. Dat heeft onder andere te maken met een toename van de verkoopcijfers.

Besparing (PJ) Nederland

Energierekening en energieprijzen

In deze monitor is een extra hoofdstuk opgenomen over de energieprijzen en de energierekeningen. De energierekening schommelde voor de energiecrisis al jaren tussen de € 1500 en € 1800. Tot juli 2021 stegen de variabele kosten voornamelijk door de toenemende heffingen opslag duurzame energie en de energiebelasting. Vanaf juli 2021 zijn de energieprijzen extreem gestegen. De variabele leveringstarieven voor aardgas en elektriciteit zijn met meer dan 700% gestegen tussen juli 2021 en september 2022. Het kabinet heeft maatregelen getroffen om de energierekening te verlagen, maar door de extreme prijsstijgingen is de gemiddelde energierekening alsnog ruim verdrievoudigd tot september 2022.

Energiearmoede

TNO rapporteerde op basis van gegevens uit 2019 dat al 550.000 huishoudens in energiearmoede leefde. CPB schatte dat ongeveer 1,2 miljoen mensen in betalingsproblemen kunnen komen. Inmiddels zijn de prijzen nog veel harder gestegen dan waarvan in deze studie uit gegaan werd. De energierekening is het afgelopen jaar bij ongeveer 58% van de mensen verhoogd. Opvallend is dat mensen bij wie de energieleverancier het termijnbedrag verhoogd heeft, meer geneigd zijn het termijnbedrag zelf ook nog eens te verhogen én om te denken dat zij bij de jaarafrekening bij moeten betalen. Het lijkt erop dat zodra het vaste contract afloopt, men anticipeert op herhaaldelijke stijgingen. Om burgers meer tegemoet te komen is per 1 januari 2023 een prijsplafond ingesteld. Iets meer dan 50% van de huishoudens vallen volledig onder dit prijsprijsplafond; zij verbruiken minder dat 1200 m³ aardgas én minder dan 2900 kWh elektriciteit. Energiearmoede

In de utiliteitsbouw gelden andere energieprijzen, maar ook hier zijn flinke stijgingen merkbaar. Grootverbruikers als grote ziekenhuizen betalen een lagere prijs voor aardgas en elektriciteit dan de kleinere verbruikers als basisscholen en non-foodwinkels. Dit verschil is extremer geworden in 2022.

Ontwikkeling energieprijzen in Nederland (€)

Dashboard energiecijfers

In het dashboard energiecijfers zijn de inzichten uit de monitor gepresenteerd in grafieken. Het is ook mogelijk zelf selecties te maken.