Energiearmoedebeleid bij gemeenten: meer grip, onzekerheid blijft
Update november 2023 – halfjaarlijkse monitoring aanpak energiearmoede

165 beleidsmedewerkers uit 136 gemeenten hebben deelgenomen aan deze derde enquête van TNO naar de aanpak van energiearmoede . Uit de tweede editie van dit onderzoek bleek dat er veel kortetermijnacties waren uitgezet, maar dat de stap maar de langere termijn lastig te zetten is. Gemeenten misten nationale regie bij de uitvoer van energiearmoedebeleid. Helaas blijken deze punten nog steeds niet opgelost. Gemeenten: ‘Behoefte aan nationale regie bij armoedebeleid’

Kwetsbare huishoudens voorrang bij verduurzaming

De meeste respondenten maken zich zorgen over sociale en financiële problemen als gevolg van energiearmoede. Ze vinden dat kwetsbare huishoudens voorrang zouden moeten krijgen bij renovatie, maar hebben weinig handvatten om deze volgorde te beïnvloeden. Het is namelijk in hoge mate aan eigenaar-bewoners en verhuurders om te bepalen wanneer zij overgaan tot renovatie; de gemeenten kunnen alleen ondersteunen en stimuleren.

Zolang er geen nationale doelstellingen zijn voor het terugdringen van energiearmoede en gemeenten de volgorde van renovatie niet kunnen beïnvloeden, is er een reële kans dat energiearme huishoudens lang moeten wachten op grote ingrepen zoals isolatie en renovatie. Het gevolg is dat deze groep lang kwetsbaar zal blijven voor hoge energiekosten.

Steunpakketten energiearme huishoudens

We zien dat in de afgelopen anderhalf jaar veel werk is verzet en dat gemeenten steunpakketten hebben opgezet en uitgevoerd. De algemene indruk is dat er grote vooruitgang is geboekt, maar dat er ook (veel) ruimte is voor verbetering.

Het valt op dat in elk van de drie edities wordt gesignaleerd dat rollen en verantwoordelijkheden van diverse actoren onduidelijk zijn, en dat er ruimte is voor meer samenwerking. Dit kan niet los gezien worden van de onvrede bij veel respondenten over de taken die hun gemeenten toebedeeld krijgen en de ondersteuning die ze daarbij missen.

Aanpak energiearmoede op de langere termijn

Lange termijnbeleid, structurele, voorspelbare middelen, en ondersteunende regie kunnen de inzet van rijksmiddelen voor de aanpak van energiearmoede efficiënter en effectiever maken.

De suggesties om knelpunten in de uitvoering aan te pakken zijn samen te vatten in verbetering op drie thema’s waarop gemeenten van de Rijksoverheid actie verlangen:

• Lange-termijnbeleid voor energiearmoede
• Structurele middelen en voorspelbaarheid
• Ondersteunende regie:
  • Sjablonen voor het opzetten van beleid en processen
  • Kennisdeling en voorbeelden van effectieve aanpak.
  • Helderheid en hulp bij frictie met AVG, staatssteun, aanbestedingsregels en soortenmanagementplan.
  • Samenwerking met andere (lokale) belanghebbenden.

Podcast ‘Energiearmoede uitgelegd’