Stand van zaken energiearmoede: wetenschap en beleid
Wat zegt de wetenschap en in hoeverre komt dit overeen met beleid?

Het wonen in energiearmoede heeft verschillende nadelige gevolgen

Energiearmoede is niet hetzelfde als algemene armoede. Er zijn huishoudens die niet onder de armoedegrens leven en in financiële moeilijkheden komen specifiek vanwege hun energierekening, en er zijn huishoudens met een laag inkomen die geen moeite hebben om hun energierekening te betalen. Er zijn een aantal kenmerken die energiearme huishoudens delen, maar ze vormen ook een diverse groep. Vanaf 2023 publiceert het CBS jaarlijks Nederlandse energiearmoede cijfers aan de hand van indicatoren die gaan over 1) de betaalbaarheid van energie, 2) de woningkwaliteit, en 3) de mogelijkheid om een woning zelfstandig te verduurzamen. Zie ook Energiearmoede in Nederland 2022. Energiearmoede in Nederland 2022

Effecten energiebesparende maatregelen

Renovatiemaatregelen om de energie-efficiëntie van een woning te verbeteren (zoals isolatie) laten positieve resultaten zien. Vooral het mentale welbevinden van huishoudens lijkt hierdoor te verbeteren, hoewel ook fysieke effecten worden gevonden. Zie ook Gezondheidskosten en energiearmoede. Een tweede type maatregelen is het ontvangen van kleine energiebesparende maatregelen en energiebesparingsadvies. Studies laten zien dit kan bijdragen aan veranderingen in energiegerelateerde gedragingen, het besparen van energie(kosten) en het verlichten van financiële lasten. Gezondheidskosten en energiearmoede

In Nederland is er nog onvoldoende zicht op effecten van energiebesparende maatregelen en effecten van maatregelen op vermindering van energiearmoede. Om inzicht te krijgen in welke maatregelen het meest geschikt zijn voor verschillende Nederlandse energiearme huishoudens is meer onderzoek nodig. Huidige onderzoeken zijn vaak uitgevoerd in andere landen, en richten zich niet op energiearmoede maar op specifieke dimensies van het probleem (bijv. financiële stress en/of gezondheid).

Monitoren, rapporteren en prioriteren energiearme huishoudens

De afgelopen jaren heeft de EU haar inspanningen om veilige en toegankelijke energie voor Europese huishoudens te garanderen verhoogd. Een belangrijke stap hierin was de introductie van het ‘Clean Energy for All-package’. Dit pakket beschrijft verschillende richtlijnen voor lidstaten, waaronder het monitoren en rapporteren van het aantal energiearme huishoudens, en het prioriteren van energiearme huishoudens in beleidsmaatregelen over energie-efficiëntie. Om energiearme huishoudens structureel te helpen dient verduurzaming van hun woningen meer prioriteit te krijgen.

Indicatoren energiearmoede vastleggen

Om energiearmoedebeleid te ontwikkelen, en om de effectiviteit van dit beleid te monitoren, is het noodzakelijk om energiearmoede indicatoren te bepalen. Alleen met indicatoren is het mogelijk om de voortgang en doeltreffendheid van beleid te monitoren. Met de huidige indicatoren voor energiearmoede die dit jaar door het CBS zijn gepubliceerd, zijn de indicatoren voor Nederland bepaald. Nu is het zaak om de indicatoren uit te werken en te verankeren in beleid.

Podcast ‘Energiearmoede uitgelegd’

Luister ook deze aflevering van de podcast-serie ‘De energietransitie uitgelegd’ over energiearmoede.

We vragen expert Koen Straver onder andere naar het verschil tussen armoede en energiearmoede, de omvang van energiearmoede in Nederland en de uitdagingen in de aanpak van energiearmoede.