Stand van zaken en ontwikkelingen verduurzaming kantorenmarkt
Inventarisatie innovaties kantorenmarkt

Schets kantorenmarkt

• 31 duizend kantoorpanden met daarin 48 duizend verblijfsobjecten en 40 miljoen m2 gebruiksoppervlakte.
• Inclusief verblijfsobjecten met een kantoorfunctie die gevestigd zijn in panden met andere gebruiksfuncties gaat het om 95 duizend verblijfsobjecten en 59 miljoen m2.
• De voorraad kantoren is tussen 2011 en 2020 met circa 5% afgenomen.
• 55% bestaat uit kleine kantoren (kleiner dan 500 m2), maar hun aandeel in het totale gebruiksoppervlakte is heel beperkt.
• Van het gebruiksoppervlakte bevindt 80% zich in kantoren groter dan 1000 m2 die in aantal slechts 30% van de voorraad uitmaken.
• Circa tweederde van de kantoren wordt verhuurd en is eigendom van beleggers. Een derde is in eigendom van de gebruiker. De kantoren die verhuurd worden, zijn vooral de grotere kantoren.

Verduurzaming kantoren

• Sinds 1 januari 2023 geldt er een minimaal label C verplichting voor kantoren.
• Het aardgasverbruik van kantoren heeft een sterke samenhang met het energielabel en de bouwjaarklasse; oudere kantoren met een slecht label hebben een hoger aardgasverbruik.
• Bij oude kantoren gaat 44% van het totale energieverbruik naar ruimteverwarming. Bij nieuwere kantoren is dit 32% in het totale energieverbruik.
• In nieuwe kantoren is het aandeel van ventilatie, verlichting, koeling en gebruiksgebonden energieverbruik groter dan bij oude kantoren.
• Vooral bij de kleinere en oudere kantoorpanden is de verduurzamingsopgave nog groot. Voor nieuwere en grote kantoorpanden zijn we al een stuk beter op weg.

Innovaties in verduurzaming kantorenmarkt

De innovatiebehoefte zijn in kaart gebracht door literatuuronderzoek en verschillende workshops en interviews met (markt-)partijen. De belangrijkst innovatiethema’s zijn:

• Innovaties gericht op implementatie bestaande technieken: veel van de geïnventariseerde innovatie-onderwerpen gaan over het ‘naar de markt krijgen’ van technieken en systemen. Daaronder vallen ook ontzorgings- en as-a-serviceconcepten, ontwikkelingen die de inpassing verbeteren en vergemakkelijken en ontwikkelingen die leiden tot kostenreductie.
• Na-isolatie van de gebouwschil: na-isolatie van de gebouwschil levert een directe energiebesparing op en tegelijk is deze stap essentieel om over te stappen op systemen met lagetemperatuurverwarming. Die zijn op hun beurt weer nodig om van het aardgas af te kunnen.
• Elektrificatie en netcongestie: na na-isolatie is elektrificatie de belangrijkste stap naar aardgasvrij. Netcongestie is daarbij een belemmering die niet op gebouwniveau kan worden opgelost. We hebben verschillende innovatie-onderwerpen benoemd waardoor gebouwen met die netcongestie kunnen omgaan, zoals slimme sturing, opslag en buffering.
• Collectieve aanpakken per wijk of gebied: de meerwaarde zit onder meer in het reduceren van kosten en onrendabele toppen door synergievoordelen in het gebied of door collectieve inkoop. Daarnaast worden gebruikers ontzorgt, doordat er een centrale partij verantwoordelijk is voor de uitrol van de collectieve aanpak.
• Uitvoering op basis van informatie over werkelijk energieverbruik: Meten van werkelijke prestaties – evidence based practice – levert in potentie sneller, betrouwbaardere data. De werkelijke verbruiksgegevens zouden veel inzicht kunnen geven ten aanzien van de huidige situatie, monitoring en benchmarking. Dat kan helpen de implementatie van verduurzamingsmaatregelen te versnellen en is ook van belang bij elektrificatie en netcongestie.

In totaal zijn 20 innovaties geïnventariseerd die de belemmeringen die worden genoemd voor de verduurzaming van kantoren kunnen reduceren of wegnemen. Deze innovaties zijn onderverdeeld in vier hoofdgroepen.

In het rapport is daarnaast nog uitgesplitst naar deelsegmenten van de kantorenmarkt: groot versus klein en oud versus nieuw.