Nieuwe onderzoeksroutes voor de Nederlandse energietransitie
Kennisagenda voor ruimtelijke en zakelijke thema’s in de energietransitie

Binnen deze drie onderzoeksthema’s zijn alle relevante wetenschappelijke en maatschappelijke stakeholders geïnventariseerd, is het onderzoekskader gebouwd en is dit gevalideerd met geselecteerde experts van relevante overheidsinstanties, ngo’s en de industrie. De eerste bevindingen en verdere onderzoeksaanbevelingen zijn beschreven.

Multi-carrier mix

Hoe kan de infrastructuur van ons toekomstige energiesysteem gepland worden, terwijl nog niet bekend is wat de mix van energiedragers daarin gaat worden? Is het bijvoorbeeld verstandig om de aardgasinfrastructuur in de gebouwde omgeving in stand te houden totdat er mogelijk waterstof of synthetisch gas beschikbaar komt, of moeten we investeren in versterking van het elektriciteitsnet of de uitrol van warmtenetten?

De volgende onderzoeksrichtingen kunnen hier mogelijke oplossingen bieden:

• onderzoek van het ontwerp van een systeemarchitectuur voor het toekomstige energiesysteem met behulp van het holon-concept Naar een holarchisch energiesysteem?
• coördinatie van een besluitvormingsproces door de Rijksoverheid om tot een integraal energiesysteem te komen.
• onderzoek naar de bestaande scenariostudies om tot snellere besluitvorming te komen Energiescenario's en energiemodellen

Ruimtelijke opgave

Voor zowel ruimtelijke uitdagingen van huidige als toekomstige hernieuwbare energietechnologieën is in dit onderzoek de focus gelegd op governance, beleid en technische ontwikkelingen om de ruimtelijke claims van hernieuwbare energie-installaties te verminderen. De drie uitdagingen voor toekomstige hernieuwbare energietechnologieën die hierbij naar voren zijn gekomen:

• Hoe kunnen ruimteclaims worden verminderd?
• Hoe kan de maatschappelijke acceptatie voor huidige en toekomstige energietechnologieën worden vergroot?
• Hoe kan de synergie worden vergroot tussen toekomstige hernieuwbare technologieën en andere uitdagingen en daarmee hun ruimtelijke claim verminderen?

Zakelijke uitdagingen voor de industriële en energietransitie

De focus ligt hierbij op energie-intensieve industrieën, omdat daar de grootste uitdagingen liggen voor de energietransitie . Er zijn 6 uitdagingen geïdentificeerd:

• De eerste uitdaging heeft betrekking op de ambiguïteit van het nagestreefde Nederlandse portfolio voor toekomstige producten. De rationale voor de Nederlandse energie-intensieve industrieën moet opnieuw worden bekeken, gezien de schaarste aan hernieuwbare energiebronnen in Nederland.
• De tweede uitdaging gaat in op de behoefte aan empirisch onderzoek naar demonstratie-effecten van eerdere transities om de overeenkomsten, verschillen en de mate van aanpassingsvermogen van transitieprocessen in verschillende sectoren te bepalen.
• De derde uitdaging richt zich op de instrumenten die kunnen worden gebruikt om de overgang in een specifieke richting te sturen. Daarbij wordt de toereikendheid van het marktmechanisme om de overgang te stimuleren ter discussie gesteld.
• De vierde uitdaging gaat in op het internationale perspectief voor het transitieproces. Benodigde onderzoeksrichtingen omvatten de toekomstige mogelijke positie van de Nederlandse industrie in de nieuwe wereldwijde industriekaart en mondiale waardeketens.
• Uitdaging vijf gaat over de coördinatie op meerdere niveaus. Dit is essentieel om lock-ins te voorkomen en eventuele knelpunten tijdig op te lossen.
• De zesde uitdaging gaat in op de financiën in het transitieproces. Het verkrijgen van meer gegevens over de effecten van verschillende soorten financiering voor de energietransitie is belangrijk om te begrijpen waar de financiering knelpunten kan vormen. Bovendien is er behoefte aan modelleringstechnieken die nieuwe financiële modules bevatten.