Instrumenten voor besluitvorming Programma Energie Hoofdstructuur (PEH)
Integratie van ruimtelijke modellen en energiemodellen

Uit verschillende workshops en interviews met experts uit de energiesector en ruimtelijke sector blijkt dat de instrumenten voor techno-economische analyses van het energiesysteem en de instrumenten voor ruimtelijke analyses weinig overeenstemmen. Ze hebben elk hun eigen logica en opzet. Dit is niet zo vreemd, aangezien het energie- en ruimtelijke domein in het verleden behoorlijk gescheiden hebben gewerkt. De experts stipten daarnaast aan dat er vaak onvoldoende kennis is bij besluitvormers over hoe om te gaan met de uitkomsten uit de instrumenten. Zo worden uitkomsten door besluitvormers vaak als een eindbeeld gezien en bijna één-op-één overgenomen als de te nemen ruimtelijke inpassingsbesluiten, terwijl deze uitkomsten louter richtinggevend of ondersteunend dienen te zijn aan het proces.

Integratie instrumenten energie en ruimte

Wat betreft de integratie van instrumenten, wordt geadviseerd om bestaande instrumenten beter te koppelen. Dit heeft de voorkeur boven het koppelen van energie en ruimtelijke instrumenten tot één instrument, omdat daarmee meer flexibiliteit wordt behouden om de snelle ontwikkelingen en nieuwe vragen te kunnen beantwoorden. Door het koppelen van bestaande instrumenten wordt het mogelijk om de ruimtelijke behoefte (vanuit de energieverkenningen) te kunnen matchen met beschikbare ruimte. Of andersom, om de potentie van de beschikbare ruimte voor hernieuwbare energie te matchen met de systeemverkenningen.

Bij het koppelen van instrumenten is het vooral van belang dat de instrumenten veel meer dezelfde taal gaan spreken. Uniformering en standaardisatie van informatie en informatie-uitwisseling is hierbij de sleutel. In de praktijk betekent dit dat in bijna de volle breedte van het instrumentarium aanpassingen nodig zijn.

Procesmatige integratie instrumenten

Het ministerie van EZK zoekt naar mogelijke ruimtelijke reserveringen of ontwikkelrichtingen. Om verschillende alternatieven te kunnen onderzoeken en tegen elkaar te kunnen afwegen, stellen de geïnterviewde experts voor om een meer iteratief en interactief besluitvormingsproces te doorlopen. Hiervoor moeten de gekoppelde instrumenten veel beter kunnen inspelen op de behoeften die er liggen in zo’n besluitvormingsproces. Zo moeten de gekoppelde instrumenten ‘what if’ vragen sneller en met hogere kwaliteit kunnen beantwoorden. De onderliggende aannames van de analyses moeten transparant zijn en de verschillende (bestaande) instrumenten moeten toepasbaar blijven.

Suggesties aanpassingen instrumenten

Voor het aanpassen van bestaande instrumenten worden verschillende suggesties gedaan:

• Streef naar een gemeenschappelijke informatiebasis, eenduidigheid en uniformiteit
• Zorg voor transparantie in aannames
• Houd het simpel, maar niet simpeler dan nodig
• Voor een regionaal of lokaal energiemodel: zorg dat er op zijn minst een ruimteclaim wordt gemaakt, in relatie tot de infrastructuur(ontwikkelingen)

Voor nieuwe of al in ontwikkeling zijnde instrumenten worden de volgende aanbevelingen gedaan:

• Ontwikkel ruimtelijke instrumenten die beter in staat zijn potentiële gebieden en/of locaties aan te geven die beschikbaar zijn voor de energieprojecten
• Maak een beter inzichtelijke interactieve kaart van de netcapaciteit
• Rondom hernieuwbare energie: maak beter inzichtelijk wat al operationeel is (en tot hoelang) en wat er wordt opgewekt
• Maak de ruimteclaims van de RES’en onderling vergelijkbaar
• Heb aandacht voor besparing