Energiedelen, wat is het?
Stappen voor energiedelen en kaders voor registratiemodellen

Doel van energiedelen is om consumenten de mogelijkheid te bieden toegang te krijgen tot duurzame productie-installaties, oftewel deel te nemen in duurzame energieprojecten en hier ook de vruchten van te plukken. In dit rapport is helderheid geschept over de kaders voor energiedelen door verschillende elementen en afwegingen die een rol spelen bij de implementatie uiteen te zetten. De energierichtlijn biedt de EU-lidstaten ruimte om een model te kiezen dat bij hun past. Ook wat betreft de verdeling van de kosten en de mogelijke prikkels biedt de richtlijn lidstaten ruimte hier invulling aan te geven.

Stappen voor energiedelen

Voor het faciliteren van energiedelen zijn de volgende stappen nodig:

• Stap 1: Afspraken tussen de leden van de energie-uitwisselingsgroep over hoe er wordt gedeeld
• Stap 2: Validering van de afspraken over het delen van energie
• Stap 3: Berekening van de resultaten van het energiedelen
• Stap 4: Beheer van de resultaten van het energiedelen
• Stap 5: Afrekening van de financiële gevolgen van het energiedelen, met inbegrip van de vergoeding van belanghebbenden zoals de energieleverancier.

Verdeelsleutels bij energiedelen

Er zijn verschillende manieren om te bepalen hoeveel energie er gedeeld mag worden. Dit kan op basis van het eigenaarschap van de deelnemer die deelt (1/10 van de installatie betekent dat je altijd 1/10 van de zonopwek krijgt), maar het kan ook op basis van het verbruik van de deelnemer (als je minder dan 1/10 verbruikt, krijgt iemand anders de energie). Ook kan er een keuze gemaakt worden tussen vaste verdeelsleutels of dynamische verdeelsleutels. Een vaste verdeelsleutel heeft als voordeel dat het goed te voorspellen is voor energieleveranciers; de situatie is niet heel anders dan wanneer iemand thuis zonnepanelen heeft. Bij dynamische verdeelsleutels hangt de hoeveelheid productie die een consument krijgt toegewezen af van meerdere factoren, onder andere van de opwek van andere deelnemers in het collectief.

Registratiemodellen

Energiedelen is een administratief proces en kan op verschillende wijze geregistreerd worden. De manier van registratie is van invloed op de verantwoordelijkheden van marktpartijen die betrokken zijn bij de aansluiting van de deelnemende consument. Als het delen van energie wordt geregistreerd op het allocatiepunt en onderdeel is van het meetproces, dan heeft de registratie invloed op de balansverantwoordelijke op het allocatiepunt. Dit kan ook van invloed zijn op de net- en belastingtarieven die worden geïnd door de energieleverancier. Andere registratiemodellen hebben geen invloed op de verantwoordelijkheden van de energieleverancier, bijvoorbeeld als er een aparte afwikkelingsprocedure is. De verschillende modellen zijn ook van invloed op de opbrengsten van betrokken partijen, zoals de energieleverancier en de balanceringsverantwoordelijke. Daarnaast zijn er kosten voor het faciliteren van energiedelen.

Faciliteren van energiedelen

Elke stap in het energiedelen-proces moet worden gefaciliteerd. Verschillende partijen kunnen dit proces faciliteren. Denk hierbij aan de netbeheerder, de vertegenwoordiger van de energiedelende groep of de energieleverancier.

Prikkels

Energie delen kan in meer of mindere mate van invloed zijn op de energierekening van de consument. Afhankelijk van de manier van registeren en de kosten die deze registratie met zich meebrengt, zal de consument minder hoeven te betalen aan zijn energieleverancier, omdat hij nu zichzelf voor een deel voorziet van energie. Bij een losstaand schikkingsproces kan deze impact er ook helemaal niet zijn, zoals het geval is in Italië. Daarnaast kan energiedelen ook verder gestimuleerd worden door prikkels in te bouwen in de netwerk- en belastingtarieven. Sommige lidstaten kiezen ervoor prikkels in te bouwen die aansturen op lokaal verbruik door aanpassingen in de nettarieven. In Italië is er alleen een prikkel in de netwerkcomponent. In België hoef je in sommige gevallen geen btw te betalen.

Aanpassing elektriciteitsrichtlijn

Medio maart is er een voorstel tot aanpassing van onder andere de elektriciteitsrichtlijn gepubliceerd. Hierin wordt het delen van energie gedefinieerd en beschreven. Huishoudens, kleine en middelgrote ondernemingen en overheidsorganen krijgen volgens het voorstel recht om als actieve afnemers deel te nemen aan het delen van energie. Daarbij zou de netbeheerder een belangrijke rol kunnen krijgen in het faciliteren van energiedelen. De transmissie- en distributienetbeheerder, of andere aangewezen instanties, moeten minstens eenmaal per maand de meetgegevens in verband met de gedeelde elektriciteit monitoren, verzamelen en valideren en aan de relevante eindafnemers van en marktdeelnemers meededelen. Het voorstel zal ook nog langs de Raad en het Parlement gaan. Wijzigingen zijn nog mogelijk.