Draagvlak voor een CO2-budget voor consumenten

Het halen van het emissiedoel voor 2030 is niet eenvoudig. Berekeningen van het PBL laten zien dat, zelfs als alle afspraken uit het Klimaatakkoord worden uitgevoerd, de reductie naar verwachting zal uitkomen op 45 tot 48 procent. Er wordt al gesproken over het verhogen van het doel tot 55%, wat het halen ervan nog moeilijker zal maken. Extra mogelijkheden zijn dan ook een welkome aanvulling. De focus ligt op dit moment nog vooral op energiebesparende maatregelen en hernieuwbare energie, maar het terugdringen van de energievraag, bijvoorbeeld met leefstijlbeleid, is ook een optie. Door een gezamenlijk emissieplafond voor consumenten in te voeren, kunnen we afspreken hoeveel we de uitstoot gaan reduceren.

Een van de opties voor een praktische invulling van leefstijlbeleid met een gezamenlijk emissiebudget voor consumenten is een persoonlijk CO₂-budget. Dit biedt een mogelijkheid om leefstijl te beïnvloeden, waarbij individuele keuzes kunnen worden gemaakt. TNO heeft onderzoek gedaan naar het draagvlak voor een dergelijk systeem. Met een enquête is onderzocht of er draagvlak is voor een persoonlijk emissiehandelssysteem waarmee alle Nederlanders worden gestimuleerd om activiteiten te beperken die veel broeikasgasuitstoot tot gevolg hebben.

Een persoonlijk CO2-budget

Ruim 1200 respondenten kregen een fictief persoonlijk emissiehandelssysteem voorgelegd waarbij huishoudens jaarlijks een CO₂-budget krijgen: een hoeveelheid gratis emissierechten die genoeg is voor een gemiddeld huishouden van die samenstelling. Consumenten moeten in dit systeem persoonlijke emissierechten inleveren voor energie in huis, autobrandstoffen, vlees en vliegtickets. In de praktijk zou dit vorm kunnen krijgen als banken naast een eurorekening ook een CO₂-punten-rekening aanbieden. Het systeem zou een structurele gedragsverandering van consumenten kunnen stimuleren, wat, naast andere maatregelen zoals energiebesparing en hernieuwbare energie, een bijdrage kan leveren aan het halen van de klimaatdoelen.

Voorwaarden CO2-budget bepalend voor draagvlak

Uit het onderzoek blijkt dat het draagvlak voor het in eerste instantie voorgelegde systeem matig is (36%). Een belangrijk aspect voor het draagvlak blijkt de eerlijkheid van het systeem te zijn. Bij een variant waarbij bedrijven meer voor hun CO₂-uitstoot betalen dan ze nu doen is echter een veel groter aandeel, van twee derde (67%), positief over een persoonlijk emissiehandelssysteem. De geënquêteerden werd ook gevraagd onder welke condities zij voor de invoering van een persoonlijk handelsemissiesysteem zouden zijn. Veelgenoemde voorwaarden waren: deelname van grote bedrijven en andere landen, een verdeling van rechten waarbij rekening wordt gehouden met inkomen, kwetsbare groepen of bijzondere omstandigheden.

Eerlijke verdeling

De bevindingen over het belang van eerlijkheid voor steun voor klimaatbeleid sluit aan bij onderzoek uit begin 2021 dat is gedaan naar het maatschappelijk draagvlak voor het klimaatbeleid en maatregelen die hiervoor worden genomen: “Zo blijkt dat met name de ervaren eerlijkheid, effectiviteit, persoonlijke relevantie van de maatregel en bezorgdheid over klimaatverandering een rol spelen bij de beoordeling van de maatregelen. Nederlanders vinden het belangrijk dat lage inkomens niet extra de dupe worden van maatregelen, bijvoorbeeld als het gaat om het verhogen van belasting op fossiele brandstoffen.” Deze bevindingen blijven van belang, bij eventuele invoering van welke vorm van leefstijlbeleid dan ook.

Een duiding van de resultaten van het onderzoek naar draagvlak voor een persoonlijk emissiehandelssysteem in breder perspectief (PDF) (TNO – pdf).

Het rapport met een verslag van het onderzoek naar draagvlak voor een persoonlijk emissiehandelssysteem (PDF) (TNO – pdf).