De toekomst van voedselleefstijlen
Futuring op Lowlands
Het beeld dat we van de toekomst hebben, bepaalt hoe we vandaag handelen. Door middel van ‘futuring’ – en manier om na te denken over de toekomst – kunnen we inzichten genereren die ons helpen om tot een duurzame toekomst te komen. Op Lowlands Science 2022 paste TNO de futuring-techniek van ‘closed eye visioning’ toe om festivaldeelnemers in het jaar 2050 in een dystopisch of optimistisch toekomstperspectief te brengen. Wat is het effect van die scenario’s op de keuzes die we maken op het gebied van voeding?
Hoe stellen individuen zich de toekomst van voedsel voor? Hoe ziet de dynamiek van de toekomstige voedselketen (hoofdrolspelers, bedreigingen, innovaties, enz.) er volgens hen uit? Door voeling te krijgen met de angsten, wensen en ideeën van mensen, kunnen haakjes gevonden worden om ze te verleiden om duurzame voedselalternatieven te kiezen.
Lowlands Science
Het Lowlands festival is een openluchtevenement dat elk jaar in augustus 3 dagen wordt gehouden en waar 60.000 mensen kunnen genieten van muziek, kunst en theater. De setting van een festival, en daarmee het type bezoekers – met name van het science-gebied – zorgt ervoor dat de deelnemers niet als representatief kunnen worden beschouwd voor de hele Nederlandse bevolking.
Verdeling deelnemers futuring Lowlands
Gen X (1956-1985): 12%
Gen Y (1986-1996): 57%
Gen Z (1997-2015): 21%
Overige leeftijdsgroepen: 10%
De futuring-methodiek leent zich goed voor Lowlands Science. Het leidde zonder uitzondering tot levendige visies en bijdragen van de deelnemers. De inzichten worden gebruikt voor het ontwikkelen van beleidsinterventies in de voedselketen.
De toekomstscenario’s
Met de toekomsttechniek van closed-eyed visioning luisterden de deelnemers eerst via een koptelefoon naar een verhaal over een scenario. Daarna volgde een groepsdiscussie.
We spraken op 19-20-21 augustus 2022 met 23 groepen van 3-4 personen, met in totaal 85 deelnemers. Er zijn twee tegengestelde toekomstscenario’s van 2050 gehanteerd: harmonie (12 groepen) en disharmonie (11 groepen).
Disharmonie
Een scenario van disharmonie gaat gepaard met een dominantie van grootschalig opererende marktpartijen (boeren, verwerkers en retailers). Mensen richten zich vooral op hun eigen overleven in een verhitte en conflictueuze samenleving.
De deelnemers ervaren de toekomst van voedsel in dit scenario als volgt:
- Ze vrezen toenemende ongelijkheid
- Ze verwachten dat de voedselvoorziening vooral gericht is op efficiëntie en over het algemeen schaars is
- Een prominente angst is dat dominante spelers in de voedselketen bepalen wat we eten
- Hoop ligt in meer overheidsingrijpen om dit te voorkomen
Harmoniescenario
Het harmoniescenario staat gelijk aan kleinschalige operaties en lokaliteit. Dit wijst op een groot onbehagen met de massale schaal die nu bekend is in de voedselketen. Duurzaamheid is grotendeels een collectieve inspanning.
- Deelnemers zien meer seizoensinvloeden in de beschikbaarheid van voedsel
- Ze denken dat er meer kennis beschikbaar is om duurzame voedselkeuzes te maken (bijvoorbeeld met een VR-bril waarmee je jezelf informeert tijdens het winkelen)
- Ook in dit scenario voorzien deelnemers schaarste, maar hier wordt in samenwerking mee omgegaan
- De overheid speelt een grote rol om deze lokale samenwerking te ondersteunen
Vrijwel alle deelnemers zijn het eens over de gepercipieerde behoefte aan meer overheidsbemoeienis. In het harmoniescenario is dit een gegeven; in het disharmoniescenario is dit een wens. De belangrijkste taken die worden voorzien voor de overheid zijn het stimuleren van een progressief belastingbeleid (bijv. belasting naar emissie), subsidies voor lokale duurzame productie en verplichte duurzaamheidsinformatie op voedselverpakkingen.
Ook lokaliteit is een verbindend thema; er is grote onrust over de globaliteit van de voedselketen en de dominantie van enkele spelers.
Gerelateerde onderwerpen
Gerelateerde publicaties
Participatie in de praktijk
Ervaringen participatieprocessen rondom wind- en zonneparken
Hoe rechtvaardig en aanvaardbaar vinden burgers de warmtetransitie?
Aardgasvrij: een goed idee, maar …