Dashboard voor systeemintegratie
Indicatoren voor systeemintegratie energietransitie

Het is vooral van belang is dat er op elk moment gedurende de energietransitie voldoende systeemintegratie zal bestaan om de energietransitie efficiënt te kunnen doorlopen met als doel een betrouwbaar, betaalbaar, duurzaam, veilig en acceptabel energiesysteem als eindproduct. Systeemintegratie zelf is als zodanig niet het doel, maar een middel om tot een klimaatneutraal energiesysteem te komen.

Systeemintegratie gaat over de samenhang van veel verschillende deelsystemen. Deze samenhang is in veel gevallen niet rechtstreeks meetbaar. In dit onderzoek is het dan ook niet haalbaar gebleken om de mate van systeemintegratie uit te drukken in een enkel getal. Daarom is gekozen voor de opzet van een dashboard waarin verschillende aspecten van systeemintegratie inzichtelijk worden gemaakt.

Dashboard systeemintegratie

Het dashboard is onderverdeeld in panelen die elk verschillende indicatoren bevatten. Omdat de individuele indicatoren ofwel indirect iets zeggen over systeemintegratie ofwel alleen over een component van systeemintegratie vereist de interpretatie van het dashboard contextuele kennis. Het dashboard biedt dan ook niet in één oogopslag een totaaloverzicht van de staat van systeemintegratie, maar geeft wel inzicht en verschillende perspectieven hierop. Dit kan gebruikt worden om te beoordelen waar systeemintegratie mogelijk tekortschiet en in welke richting gezocht kan worden naar oplossingen.

Het dashboard bestaat uit drie hoofdpanelen:

1. Systemische knelpunten

Een knelpunt op het vlak van systeemintegratie bevindt zich per definitie op het grensvlak van verschillende systeemcomponenten. Wanneer een enkele partij het knelpunt vanuit zijn perspectief tracht te verlichten of op te lossen, kan dat op andere punten in het systeem tot problemen leiden. Hierdoor vergt het structureel oplossen van systemische knelpunten de samenwerking van meerdere partijen.

De onderzoekers stellen voor om de systemische knelpunten te groeperen in zeven categorieën: juridisch, institutioneel, uitvoeringskracht, maatschappelijk draagvlak, financieel, technisch en beleidsmatig.

2. Robuustheid en adaptiviteit (stresstests)

Het tweede paneel biedt inzicht in hoe het energiesysteem reageert op extreme omstandigheden, zoals grote weervariaties, prijspieken of het wegvallen door import. Door deze stresstests uit te voeren kan worden bekeken of het energiesysteem voldoende robuust en adaptief is om met onverwachte situaties om te gaan. Uit simulaties van dergelijke omstandigheden kunnen knelpunten en mogelijke oorzaken naar voren komen. Dit kan onderzocht worden door een gemodelleerd energiesysteem te onderwerpen en de resultaten te bekijken als hier verschillende (extreme) omstandigheden in worden opgenomen. Energiescenario's en energiemodellen

3. Capaciteit, conversie, hybridisering en opslag

Dit paneel bevat indicatoren die het meest direct iets zeggen over de mate van systeemintegratie. Elke indicator zegt echter alleen iets over een onderdeel van het overkoepelende begrip systeemintegratie. Daarnaast is het moeilijk de absolute waarde van de indicator te interpreteren: Hoeveel waterstofproductie (‘capaciteit’) is optimaal voor het energiesysteem? Als er een toename te zien is, is dat genoeg of had de toename groter moeten zijn? En welke absolute waarde is gewenst? De interpretatie van deze meters moet dan ook in samenhang met elkaar en met de andere twee panelen worden gezien. De beoordeling vergt expertise op het vlak van de energietransitie en systeemintegratie.

In het rapport worden het dashboard en de overwegingen in detail toegelicht.

Dit is onderdeel van de kennisbank systeemintegratie van de Topsector Energie.