CO2-opslag en -hergebruik in Nederland
Analyse van behoefte, aanbod en beleid voor negatieve emissies

Behoefte aan negatieve emissies

Uit analyses (juni 2023) op basis van bestaande scenario’s voor een (bijna) klimaatneutrale economie in 2050 blijkt dat Nederland een behoefte heeft aan negatieve emissies van tussen de 8,8 en 38,3 Mton CO₂ per jaar in 2050. De restuitstoot komt met name uit de landbouw, industrie en transport. In de landbouw zijn de (niet-fossiele) emissies zeer moeilijk te vermijden, waardoor landbouw in alle scenario’s voor een groot aandeel in de restemissies zorgt. Landbouw Industrie Transport

Restemissies, compensatie mondiale overshoot en totale behoefte aan negatieve emissies in Nederland

!function(){“use strict”;window.addEventListener(“message”,(function(a){if(void 0!==a.data[“datawrapper-height”]){var e=document.querySelectorAll(“iframe”);for(var t in a.data[“datawrapper-height”])for(var r=0;r<e.length;r++)if(e[r].contentWindow===a.source){var i=a.data["datawrapper-height"][t]+"px";e[r].style.height=i}}}))}();

Rol van biomassa

Er zijn verschillende mogelijkheden om koolstof vast te leggen. Niet alle methoden leiden tot permanente koolstofverwijdering. Bovendien wordt voor veel methoden gebruik gemaakt van duurzame biomassa, wat slechts beperkt beschikbaar is. Er wordt concurrentie verwacht op de beschikbare biomassa en hernieuwbare CO₂. Om die reden is de capaciteit hiervan beperkt. Een vergelijkbare situatie geldt voor het Nederlands potentieel van direct uit de atmosfeer verwijderde CO₂ (direct air capture, DAC). De toekomstige beschikbaarheid van deze CO₂ is nog erg onzeker, en ook dan is nog de vraag in hoeverre deze beschikbaar komt voor geologische opslag (DACCS). De CO₂ kan ook voor andere toepassingen (zoals synfuels) worden gebruikt.

Geologische CO₂-opslag

De Nederlandse ondergrond heeft een aanzienlijke capaciteit voor de opslag van CO₂: voldoende voor enkele tientallen jaren van opslag van CO₂ uit eigen emissiebronnen. Het gaat dan met name om lege gasvelden onder de Noordzee. Het ontwikkelen van een CO₂-opslaglocatie, vanaf een eerste analyse van de opslagcapaciteit tot het starten van de bouw van de injectiefaciliteiten neemt vele jaren in beslag: van 5-7 jaar voor lege olie- of gasvelden tot minimaal 9 voor zoutwatervoerende lagen.

Afhankelijk van hoe snel de CO₂-emissies worden teruggebracht, ligt er een uitdaging om voldoende aanbod voor CO₂-opslag te realiseren. De reductie van de restemissies en de overshoot voor het realiseren van de mondiale klimaatdoelen moet daarom de kern blijven van het klimaatbeleid.

Overzicht van geschatte vraag naar opslagcapaciteit voor CO₂ van emissiebronnen van fossiele CO₂

!function(){“use strict”;window.addEventListener(“message”,(function(a){if(void 0!==a.data[“datawrapper-height”]){var e=document.querySelectorAll(“iframe”);for(var t in a.data[“datawrapper-height”])for(var r=0;r<e.length;r++)if(e[r].contentWindow===a.source){var i=a.data["datawrapper-height"][t]+"px";e[r].style.height=i}}}))}();

Beleidsontwikkeling CCS

Op dit moment bestaat er nog niet veel beleid dat specifiek gericht is op de ontwikkeling en daadwerkelijke realisatie van negatieve emissies. Gezien het belang van koolstofverwijdering voor het klimaatbeleid én de lange doorlooptijden van zowel de beleidsprocessen als de verschillende technologieën, is het dan ook sterk aan te bevelen om de beleidsontwikkeling hiervoor te de komende jaren te versnellen. Het gaat onder andere om:

• het opzetten van een beleidskader met definities en uitgangspunten;
• het ontwikkelen van stimuleringsbeleid voor het realiseren en opschalen van negatieve emissies;
• R&D- en innovatiebeleid voor het marktrijp maken van technologieën met een lage technology readiness level (TRL);
• het creëren van de juiste randvoorwaarden.

Daarbij is het van belang dat er in het beleid een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen permanente en tijdelijke opslag van koolstof. Alleen permanente koolstofverwijdering kan op langere termijn worden gezien als echte compensatie van restemissies. Tijdelijke opslag van koolstof, met een tijdelijk effect op het klimaat, kan als positief neveneffect worden beschouwd, maar dient andere doelen.

Luister ook de podcast ‘De energietransitie uitgelegd’ over CO2-opslag: