Doelstelling emissiereductie broeikasgassen industrie onder druk
Reflectie op Cluster Energiestrategieën 2024 (CES 3.0)

Broeikasgasemissies

Als alle verduurzamingsprojecten die in de Cluster Energiestrategieën (CES’en 3.0) staan, worden uitgevoerd, kan dit een emissiereductie opleveren van circa 37 megaton in 2030 en ongeveer 43 megaton in 2035 (t.o.v. 2021). De meeste emissiereductie in 2030 wordt bereikt met projecten voor CO₂-afvang en -opslag (12,4 megaton).

18 megaton komt vanuit verduurzaming binnen de elektriciteitssector. In deze cijfers is overigens geen rekening gehouden met mogelijke extra emissies van de elektriciteitssector als gevolg van de toename van de vraag naar elektriciteit, die in 2030 nog niet volledig CO₂-vrij zal worden opgewekt. De optelsom van de plannen voor verduurzaming van de industrie zorgt voor 19 Mton reductie van broeikasgasemissies tussen 2021 en 2030. In de CES 2.0 (2022) lag de emissiereductie voor de industrie nog 7 Mton hoger. Dat is vergelijkbaar met 3 procentpunt van het klimaatdoel van 55 procent emissiereductie. Met deze industrieplannen wordt het indicatieve doel van 29,1 Mton voor restemissie in de industrie in 2030 niet gehaald. Dit beeld kwam ook al naar voren in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2024.

Daarbij zijn er nog enkele kanttekeningen te plaatsen bij de realisatie van de plannen, waardoor het nog maar de vraag is of deze reductie daadwerkelijk te realiseren is:

• Ruim 60% van de emissiereducties komt uit plannen die nu nog in de beginfase zitten.
• Voor de plannen is nog veel infrastructuur nodig, zoals CO₂-opslag, netverzwaring en waterstof, waarvan de vraag is of dit in 2030 (voldoende) beschikbaar is.
• Voor sommige plannen, waaronder elektrolyse, ontbreekt een sluitende business case.

Energievraag

Volgens de plannen in de CES 3.0 neemt de elektriciteitsvraag van de industrie toe met ongeveer 85 terawattuur in 2030 en 105 terawattuur in 2035. Ter vergelijking: de huidige elektriciteitsvraag van heel Nederland is ongeveer 120 terawattuur/jaar. Ruim de helft van de elektriciteitsvraagtoename in de CES’en hangt samen met groene waterstofproductie (elektrolysers). Verder neemt de elektriciteitsvraag onder andere toe door elektrificatie van industriële processen, veranderingen in productieprocessen en CO₂-afvang en -opslag. Er is een grote discrepantie tussen de verwachte elektrolysecapaciteit in 2030 op basis van de huidige beleidsmix (bron: KEV 2024) en de vraag vanuit de CES’en: de laatste ligt ruim 7 keer hoger. CO₂-opslag en -hergebruik

Infrastructuur

De behoefte aan infrastructuur is in grote lijn ongewijzigd ten opzichte van CES 1.0 en CES 2.0. De nieuw voorgestelde projecten zijn veelal andersoortige projecten dan in vorige CES’en. Waar eerder de nadruk lag op lijninfrastructuur (en in geval van elektriciteit ook transformatorstations), worden nu ook veel puntinfrastructuurprojecten voorgesteld, zoals elektrolyseprojecten en opslagprojecten.

Draagvlak CES neemt af

Het draagvlak bij bedrijven om tijd te investeren in het opstellen van de CES’en en het aanleveren van de data neemt sterk af. Veel betrokkenen vanuit met name de bedrijven ervaren de CES als dubbel werk, omdat ze voor andere trajecten ook data moeten aanleveren aan netbeheerders. Bovendien is er inmiddels behoorlijk inzicht in de benodigde infrastructuur. De CES maakt het echter mogelijk om bij industriële bedrijven de verduurzamingsplannen op te vragen en zo zicht te houden op de ontwikkeling daarvan. Bovendien biedt het overzicht in de CES een verantwoording voor investeringen in energie-infrastructuur die (mede) met publieke middelen worden gedaan.

Om draagvlak te behouden voor het CES-proces, is het van belang dat netbeheerders in de terugkoppeling aangeven of, in welke mate en wanneer de plannen van bedrijven kunnen worden gefaciliteerd. Een andere voorwaarde is dat het voor alle partijen duidelijk wordt wat er gebeurt met de in de CES aangedragen infrastructuurprojecten.