Wat is de energietransitie?
Om de klimaatdoelen te bereiken (Klimaatakkoord, 2019) en zo de klimaatverandering tegen te gaan, moeten we de uitstoot van CO2 drastisch verminderen. Dit kan door fossiele brandstoffen zoals aardgas en olie te vervangen door hernieuwbare energie (of groene energie), zoals zonne-energie en windenergie. Deze omschakeling wordt de energietransitie genoemd. Hieronder wordt de energietransitie uitgelegd.
Veelgestelde vragen over de energietransitie
In huizen en bedrijven, oftewel de gebouwde omgeving, wordt een groot deel van de CO2-uitstoot veroorzaakt door het gebruik van aardgas voor verwarmen, koken en warm tapwater. De overgang van aardgas naar duurzame alternatieven, zoals een warmtepomp of stadsverwarming en elektrisch koken, wordt de warmtetransitie genoemd. De warmtetransitie is dus een onderdeel van de hele energietransitie. Zie ook het onderwerp Gebouwde omgeving.
Bekende voorbeelden van duurzame energie, of groene energie, zijn zon en wind. Maar er zijn meer mogelijkheden: zo kan hernieuwbare energie onder andere worden verkregen uit warmte in de aarde (geothermie), door stroming in de oceaan en rivieren, door het verbranden van biomassa (over de duurzaamheid hiervan zijn de meningen verdeeld) en door kernenergie (wat geen uitstoot, maar wel nucleair afval veroorzaakt).
Om de klimaatdoelstellingen te halen zijn wereldwijd per jaar enkele miljarden US dollars aan investeringen in schone energie nodig. Het huidige investeringsniveau in schone energie is nog onvoldoende om de klimaatdoelstellingen te halen. De overheden kunnen dit niet alleen financieren door de omvang van de benodigde investeringen en de noodzaak om ook andere economische en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. De particuliere sector zal dus aanzienlijk moeten bijdragen. Met name institutionele beleggers zoals pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en investeringsbanken, die beschikken over miljarden euro’s in beheerd vermogen, zouden een cruciale rol kunnen spelen. Op dit moment is dat nog niet het geval. Gelukkig draagt innovatie bij aan het terugdringen van de kosten van de energietransitie.
Zowel beleidsmakers als beslissers in bedrijven en commissies hebben een belangrijke rol in de energietransitie. Zij moeten hun beslissingen kunnen nemen op basis van feitelijke informatie. Energy.nl is een platform voor integrale kennis over de energietransitie, met feitelijke en onafhankelijke informatie over de energietransitie voor energieprofessionals. We willen hiermee onderzoek ontsluiten en beschikbaar maken, om zo gefundeerde beslissing mogelijk te maken.
Om de klimaatverandering een halt toe te roepen is verandering van leefstijl nodig, zoals minder energie consumeren, minder spullen kopen, minder vliegen en minder autorijden. Minder energie consumeren is belangrijk voor een snelle transitie, omdat de opwek van duurzame energie schaarse middelen vraagt, zoals ruimte en materialen. Burgers, consumenten en gebruikers hebben hierin een rol. Ook voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving zijn beslissingen van individuen belangrijk. Er is dus draagvlak nodig voor het klimaatbeleid. Een belangrijk onderdeel hierbij is participatie van bewoners en de ondersteunende middelen om tot een rechtvaardige energietransitie te komen waaraan iedereen mee kan doen. Lees hier meer over onder het thema ‘Mens en Economie’.
Domeinkoppeling en systeemintegratie kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het bereiken van de emissiedoelen. Het gaat hierbij om de uitwisseling tussen de voorheen gescheiden energiedragers (brandstoffen, elektriciteit en warmte). Zo kan energie in de vorm van warmte die ontstaat bij productie in de industrie en die anders verloren zou gaan, worden teruggewonnen en nuttig worden ingezet in bijvoorbeeld de gebouwde omgeving. Als grootverbruikers van energie zijn de sectoren Transport en Landbouw ook belangrijke schakels.
In het Klimaatakkoord van Parijs hebben bijna alle landen het doel geformuleerd om de opwarming van de aarde tot ruim onder de 2 graden en liefst tot 1,5 graden te beperken. Om dit te bereiken is afgesproken om nationale emissiereductieplannen in te dienen. De EU-lidstaten doen dat gezamenlijk. De doelen en het bijbehorende energie- en klimaatbeleid van de Europese Unie worden op dit mondiale doel aangepast met het voorstel voor de Green Deal van de EU (“Fit for 55”). Dit Europese doel en beleid werken door op het beleid in Nederland. De huidige doelen voor Nederland voor 2030 en 2050 van respectievelijk 49% en 95% broeikasgasemissiereductie ten opzichte van 1990 zijn in de Nederlandse Klimaatwet vastgelegd. Daarna zijn in het Nederlandse Klimaatakkoord de voornemens per sector afgesproken, die vervolgens door de overheid in maatregelen moeten worden omgezet.
Wat maakt de energietransitie complex?
De uitdaging om de emissies naar nul te brengen, kent veel verschillende aspecten. Sommige reducties zijn relatief snel te realiseren, doordat de technologie beschikbaar en ook betaalbaar is. Denk aan zonnepanelen. Andere oplossingen zijn ingewikkelder, bijvoorbeeld omdat de technologie nog onvoldoende ontwikkeld is (synthetische brandstoffen), omdat regelgeving in de weg zit (geothermie), of omdat de transitie trager verloopt als gevolg van beperkte beschikbaarheid van geld of menskracht (capaciteit in het elektriciteitssysteem). Er zijn dan ook veel vacatures bij bedrijven die werkzaam zijn in de energietransitie. Daarnaast hebben individuele burgers ook stappen te zetten. Er moet dus ook draagvlak zijn voor het klimaatbeleid en mogelijkheden worden gecreëerd om burgers te laten participeren. Alles hangt met elkaar samen en daarom is goede afstemming essentieel om stappen te kunnen zetten.
Lees in het whitepaper ‘De energietransitie moet sneller’ meer over de benodigde integrale aanpak.
Belangrijke onderwerpen in de energietransitie
Een expliciete doelstelling bij de energietransitie is dat deze eerlijk en rechtvaardig verloopt, waarbij geen persoon of regio achterblijft of aan zijn lot wordt overgelaten. De veranderingen moeten letterlijk tot in de huiskamer plaatsvinden. Belangrijke thema’s zijn dan ook het betrekken van consumenten en burgers (burgerparticipatie) en de financiering van de energietransitie (energiearmoede, werkgelegenheid). Om dit in goede banen te leiden moet er wet- en regelgeving zijn, zodat er stappen worden gezet, maar ook bijvoorbeeld beleid dat erop gericht is de energietransitie betaalbaar te houden voor zowel bedrijven als burgers. Ook technologische ontwikkelingen zijn een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Er moeten bijvoorbeeld aanpassingen worden gedaan in het elektriciteitssysteem en er moeten oplossingen komen voor de opslag van energie voor de dagen dat de zon niet schijnt en het windstil is, bijvoorbeeld door opslag in waterstof. Zie ook het overzicht met de thema’s.
Energy.nl: feitelijke informatie over de energietransitie
Om tot een klimaatneutraal energiesysteem te komen, moeten veel keuzes worden gemaakt. De benodigde veranderingen en keuzes hangen nauw met elkaar samen. Dit maakt de energietransitie zeer kennisintensief. Het vraagt om state-of-the-art kennis en up-to-date informatie. Op Energy.nl brengen we integrale, onafhankelijke en feitelijke kennis over de energietransitie bij elkaar. De informatie is van groot belang voor beleidsmakers en beslissers, zowel bij de overheid als in het bedrijfsleven.
Voor meer informatie voor consumenten verwijzen we graag door naar bijvoorbeeld Milieucentraal.
Op de hoogte blijven van nieuws en ontwikkelingen in de energietransitie?
Op Energy.nl verschijnen met regelmaat nieuws en publicaties over de energietransitie. Meld je aan voor de nieuwsbrief en volg ons via LinkedIn om op de hoogte te blijven. Heb je interesse in specifieke onderwerpen en wil je direct een melding ontvangen als er nieuws is? Meld je dan aan voor de updates van één of meerdere specifieke onderwerpen.