Door TNO zijn twee scenario’s opgesteld (ADAPT en TRANSFORM) waarmee met name de grote veranderingen in het Nederlandse energiesysteem zijn verkend die kunnen (moeten) plaatsvinden in de periode na 2030. Het onderscheid tussen beide scenario’s zit in het verschil in intrinsieke motivatie van burgers en bedrijven. In het ADAPT-scenario bouwt Nederland voort op zijn huidige economische sterktes en kiest het voor zekerheid en behoud van de huidige levensstijl, maar zorgt het er wel voor dat de doelstellingen voor broeikasgasreducties worden gehaald. In het TRANSFORM-scenario is Nederland bereid tot gedragsverandering en schakelt over op een schone, energiezuinige economie met nieuwe innovatieve technologieën. Hierdoor wordt Nederland minder energie-intensief. De modelanalyses laten zien dat voor beide energiescenario’s de doelstellingen voor broeikasgasreductie kunnen worden gerealiseerd. De kosten van het energiesysteem liggen bij beide scenario’s lager dan voor een scenario waarbij niet gestreefd wordt naar een klimaatneutraal energiesysteem en zijn het laagste voor het TRANSFORM-scenario. Door toenemende elektrificatie van energiefuncties in bijna alle sectoren wordt elektriciteit twee tot drie keer zo belangrijk. In 2050 is nagenoeg alle elektriciteit afkomstig uit wind en zon. Maar ook andere duurzame bronnen zijn belangrijk, zoals geothermie in de warmtevoorziening en biomassa voor de industrie en als transportbrandstof. Voor het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving is restwarmte uit de industrie belangrijk. Waterstof speelt een beperkte maar cruciale rol en wordt voornamelijk toegepast voor transport en in de industrie.
Als bepaalde aanpassingen van het energiesysteem minder makkelijk zijn te realiseren of technologie-oplossingen maatschappelijk minder gewenst zijn, blijft het doel van een klimaatneutraal energiesysteem realiseerbaar. Maar beperken van duurzame energie-opties leidt wel tot hogere systeemkosten. Worden meerdere opties tegelijk beperkt, of zelfs helemaal niet toegestaan, dan zal het niet langer mogelijk zijn de energievraag op een duurzame manier te dekken. Snellere technologieontwikkeling door innovatie- en implementatiebeleid heeft een gunstig effect op de versnelde kostendaling van technologie, waardoor de toekomstige kosten voor het energiesysteem juist significant lager kunnen uitvallen. Verder onderzoek en ontwikkeling is uiteraard nodig, niet alleen voor technologieontwikkeling, maar zeker ook om de verdere implementatie te kunnen faciliteren. De scenario-analyses maken duidelijk hoe de energietransitie kan worden beïnvloed om het toekomstige Nederlandse energiesysteem betaalbaar en duurzaam te maken.
In januari 2022 is op basis van dit onderzoek het artikel “Towards a climate-neutral energy system in the Netherlands” [PDF] (PDF) gepubliceerd in Renewable and Sustainable Energy Reviews.
