Omgevingsgericht werken voor (technische) bedrijven in duurzame energie
Borgen van omgevingsgericht werken

Duurzame energieprojecten (zowel productie en infrastructuur) hebben vaak een behoorlijke impact op de leefomgeving van mensen. Dit leidt regelmatig tot weerstand. Maatschappelijke weerstand kan worden gezien als een duidelijk signaal dat burgers een rol willen spelen bij het verwezenlijken van de energietransitie . Uit onderzoek blijkt dat maatschappelijke weerstand zich vaak ontwikkelt door de manier waarop planning en besluitvorming rondom energietechnologie wordt georganiseerd. Er ligt daarom een grote opgave, ook voor bedrijven, om sensitiever te opereren in de complexe maatschappelijke context waarin de energietransitie plaatsvindt. Het gaat daarbij niet “slechts” om het voorkomen van of omgaan met maatschappelijke weerstand, maar meer over het ontwikkelen van langetermijnrelaties tussen een organisatie en de omgeving rondom (beoogde) duurzame energieprojecten.

Uitdagingen borgen omgevingsgericht werken

Uitdagingen voor het borgen van omgevingsgericht werken concentreren zich rond drie hoofdthema’s:

1. Een dominante technische organisatiecultuur
Bedrijven in het duurzame energiedomein kennen veelal een technische organisatiecultuur waarin een zekere arrogantie domineert ten aanzien van wat het beste (ontwerp) is voor een omgeving. Geïnterviewden vinden dat het gros van de medewerkers een beperkt bewustzijn heeft ten aanzien van het nut en de noodzaak tot omgevingsgericht werken. Zij denken dat het niet aantrekkelijk is voor technisch georiënteerde medewerkers, omdat het onzekerheid met zich mee brengt over welk ontwerp gerealiseerd kan worden, en zorgt voor ongewenste spanning op projectplanningen.

2. Een gemis in ondersteunende organisatiestructuur
Omgevingsgericht werken is niet (voldoende) ingebed en geïntegreerd in formele bedrijfsprocessen en structuren van bedrijven in het duurzame energiedomein. Formeel gezien krijgt het geen prioriteit. Medewerkers worden er niet tijdig mee geconfronteerd en niet op beoordeeld. 

3. Tijdsdruk door energietransitiedoelen
De tijdsdruk die wordt ervaren als gevolg van de gestelde klimaatdoelen, maakt volgens geïnterviewden het realiseren van duurzame energieprojecten veel belangrijker dan het investeren van tijd en aandacht voor het borgen van omgevingsgericht werken ten behoeve van een goede uitvoering van deze projecten. Als gehaaste projecten op weerstand en daardoor vertraging of afstel uitlopen, bijt deze tijdsdruk zichzelf in de staart.

Er is een samenhang te zien tussen de drie hoofduitdagingen: een (technische) organisatiecultuur hangt samen met een organisatiestructuur waarin omgevingsgericht werken geen prioriteit heeft, en verandering van zowel cultuur als structuur komen onder tijdsdruk moeizaam tot stand.

Oplossingsrichtingen

Om omgevingsgericht werken te verankeren in een bedrijf, moeten met name interne stakeholders worden overtuigd van het belang hiervan. Onder andere is er sturing en steun van de bedrijfstop nodig voor een goede structuur en cultuur binnen bedrijven. Bestuurders kunnen in beweging worden gebracht door onder andere:

• het meten en monitoren en vergelijken van omgevingsgericht werken
• het genereren van (financiële) bewijslast voor de successen van omgevingsgericht werken en de kosten van het onvoldoende betrekken van een omgeving
• het verspreiden van kennis over en ervaring met een organisatiestructuur die omgevingsgericht werken bevordert
• het organiseren van hulp en druk van buitenaf om binnen organisaties ontwikkelingen op dit vlak te stimuleren