Hoe duurzaam leven Nederlanders?
Monitor naar duurzaam gedrag op het vlak van wonen, mobiliteit, circulaire omgang met spullen en voeding

De Monitor onderscheidt vier categorieën duurzaam gedrag:

• Wonen (energiegebruik, woonoppervlakte en duurzaam bouwen)
• Mobiliteit (vakantie en dagelijkse mobiliteit)
• Circulaire omgang met spullen (circulaire economie)
• Voeding

Open staan voor duurzaam gedrag ≠ duurzaam gedrag

In 2023 geven de meeste Nederlanders (ongeveer driekwart) aan open te staan om duurzaam te leven. Echter, slechts een kwart van de 98 onderzochte duurzame gedragingen wordt daadwerkelijk door de meerderheid vertoond. Ook in de vorige meting in 2021 stond men grotendeels open voor duurzaam gedrag. Dit heeft zich nauwelijks vertaald in gedragsverandering in 2023. Alleen op het gebied van energiezuinig gedrag is een verandering te zien. Openheid alleen blijkt niet voldoende voor een daadwerkelijke gedragsverandering: er zal veel in de omgeving van de consument moeten veranderen, zoals bij energieverbruik (hoge energieprijzen) wel is gebeurd.

Waar is winst te behalen?

Gedragingen waar Nederland wel open voor staat, maar nog niet massaal doet en die wel veel reductie in broeikasgasemissie of landgebruik met zich meebrengen zijn:

• Met de trein in plaats van het vliegtuig op vakantie
• Elektrische of brandstofzuinige auto kopen
• Meubels kopen die zijn gemaakt van milieuvriendelijk materiaal
• Weinig kledingstukken aanschaffen
• Het kopen van refurbished spullen

Bottlenecks voor duurzaam gedrag

Er zijn ook gedragingen die cruciaal zijn voor het behalen van klimaatdoelen vanwege hun grote potentiële reductie in broeikasgasemissie of landgebruik, maar waar Nederland niet erg voor open staat. De belangrijkste bottlenecks zijn:

• Auto delen (op verschillende manieren) in plaats van bezitten
• Veganistisch eten, minder vlees eten of minder zuivel nuttigen

Verschillen naar opleiding en leeftijd

Er zijn aanzienlijke verschillen tussen groepen consumenten. Zo zien we dat hbo/ wo-opgeleiden in het algemeen meer open staan voor duurzaam gedrag, maar juist minder duurzaam gedrag vertonen dan mensen met een mbo-1 opleiding of geen vervolgopleiding. Er zijn echter uitzonderingen op de regel. Zo wordt één van de meest impactvolle gedragingen, namelijk het aanpassen van je voedingspatroon, juist vooral gedaan door hbo/wo-opgeleiden. Jongeren (18 t/m 34) staan over de gehele linie meer open voor duurzaam gedrag, maar zijn niet per se duurzamer in gedrag dan de oudere leeftijdsgroepen. Zo vliegen ze meer voor vakantie, kopen meer kleding en besparen ze minder energie in huis. Op andere thema’s doen ze het juist opvallend beter, zoals het veranderen van voedselpatroon en het kopen van tweedehands spullen.

Duurzaam gedrag moet toegankelijker, goedkoper en logischer gemaakt worden voor Nederlanders. Er is al een aanzienlijk draagvlak voor een duurzamere samenleving, maar gerichte interventies zijn nodig om daadwerkelijke gedragsverandering te stimuleren.