Energiearmoede: beleid in de praktijk

Als onderdeel van het Landelijk Onderzoeksprogramma Energiearmoede doet TNO halfjaarlijks onderzoek bij gemeenten. Is het mogelijk om het beleid te implementeren? Wat werkt goed en waar zitten knelpunten?

Knelpunten in de uitvoering van energiearmoedebeleid

Onderstaande infographic toont de belangrijkste knelpunten in het energiearmoedebeleid die door gemeenten worden genoemd in de halfjaarlijkse monitoring bij gemeenten over de uitvoering van energiearmoedebeleid – editie november 2022:

Buitenwereld
Grote onzekerheid door weersomstandigheden, koopdrachtdaling, en hoge, onvoorspelbare energieprijzen.

Rijksoverheid
Geen doorkijk naar langere termijn doelen en middelen. Geeft gemeenten vrijheid en taken, maar onvoldoende regie en coördinatie.

Markt en maatschappij
Schaarste in personeel en materialen. Implementatie wordt vertraagd door regels rondom aanbesteding, staatssteun, en afrekenvoorwaarden.

Doelgroep
Is voor een deel moeilijk te identificeren en te bereiken. Ook huishoudens die tot voor kort niet kwetsbaar waren komen in de problemen. De AVG zit in de weg.

Gemeente
Lopen tegen grenzen van ambtelijke capaciteit, ervaren uitdagingen rondom samenwerking en kennis, en moeten moeilijke keuzes maken omdat ze niet iedereen kunnen helpen.

Energiearmoedebeleid in een stroomversnelling

Energiearmoedebeleid zit in een stroomversnelling en gemeenten zetten alle zeilen bij om huishoudens bij te staan. Naast de halfjaarlijkse monitoring (zie TNO-analyse) wordt gezocht naar kennisuitwisseling en dialoog, waarbij ruimte wordt geboden voor diverse invalshoeken en oplossingsrichtingen voor uitdagingen op de korte- en middellange termijn. Vijf experts reflecteren in een gastbijdrage op het thema ‘energiearmoede in stroomversnelling’.

Meer grip, onzekerheid blijft

Resultaten halfjaarlijkse monitoring gemeenten – update november 2023

De meeste respondenten maken zich zorgen over sociale en financiële problemen als gevolg van energiearmoede. Ze vinden dat kwetsbare huishoudens voorrang zouden moeten krijgen bij renovatie, maar hebben weinig handvatten om deze volgorde te beïnvloeden.

Rapport: effectmeting steunmaatregelen

Effectiviteit aanpak energiearmoede

Steunmaatregelen kunnen een positief effect hebben op verschillende aan energiearmoede gerelateerde aspecten.

Behoefte aan nationale regie bij armoedebeleid

Resultaten halfjaarlijkse monitoring gemeenten – update mei 2023

In korte tijd is veel ervaring opgedaan en er zijn aanzienlijk meer middelen beschikbaar dan voorheen. Uit dit tweede halfjaarlijkse onderzoek van TNO naar de aanpak van energiearmoede blijkt echter dat gemeenten nationale regie missen bij de uitvoer van het energiearmoedebeleid.

TNO-analyse:

Resultaten halfjaarlijkse monitoring gemeenten – update november 2022

Voor de uitvoering van het energiearmoedebeleid wordt sterk geleund op gemeenten. Hoe vinden zij dat het gaat met de aanpak van energiearmoede?

Expert: Louise van Schaik

Afdelingshoofd bij Instituut Clingendael

“De situatie vraagt om politici en ambtenaren die voorbij hun eigen mandaat kijken; die armoede- en klimaatbeleid met elkaar verbinden. Het vraagt ook om Europees beleid.”

Expert: Marco van Dalfsen

Expert sociale energietransitie

“Die grote, incidentele, rijksbudgetten voor de ‘bestrijding’ van energiearmoede verhullen een gebrek aan visie.”

Expert: Imme van Dijk

Adviseur strategie duurzaamheid woningcorporatie Rochdale

“De broodnodige versnelling van de energietransitie moet geen plaats maken voor de korte termijn crisis… geef ons de financiële en organisatorische ruimte om verduurzaming te versnellen zónder de huur te verhogen.”

Expert: Berend Potjer

Gedeputeerde voor de provincie Zuid-Holland

“Het sociale en technische karakter van energiearmoede vraagt om een nauwe verbinding binnen gemeentelijke organisaties tussen de domeinen duurzaamheid-, welzijn en de gebouwde omgeving.”

Expert: Peter Mulder

Senior scientist TNO Energietransitie studies

“In de kern is energiearmoede niet een probleem van hoge energieprijzen maar eerder van de ondermaatse energetische kwaliteit van veel huizen.”

Landelijk onderzoeksprogramma energiearmoede

‘Energiearmoede: Beleid in de praktijk’ is onderdeel van het Landelijk onderzoeksprogramma energiearmoede. Binnen dit programma zijn ook feiten en cijfers en goede praktijken beschikbaar.