Wat betekent een inclusieve energietransitie?
Een energietransitie waaraan iedereen deel kan nemen, zowel mensen met hoge als met lage inkomens, jong en oud, in de stad en op het platteland, huurders en huiseigenaren, om maar enkele voorbeelden te noemen.
Iedereen moet kunnen participeren in de energietransitie en de lusten en lasten moeten rechtvaardig worden verdeeld. Dit is van belang om draagvlak te creëren voor de energietransitie en het klimaatbeleid.
Lees hier meer over participatie >>
Energierechtvaardigheid
Een inclusieve energietransitie gaat over energierechtvaardigheid: het streven naar een eerlijke en rechtvaardige verdeling van energievoorziening en -toegang voor alle leden van de samenleving. Daarvoor zijn verschillende aspecten van belang, zoals het waarborgen van betaalbare energieprijzen voor huishoudens met lage inkomens, het bevorderen van duurzame energiebronnen om milieuschade te verminderen en het creëren van gelijke kansen voor gemeenschappen om te profiteren van de voordelen van energie-innovaties. Energierechtvaardigheid streeft naar het aanpakken van sociale ongelijkheden die verband houden met energie, waaronder het verminderen van energiearmoede.
Financiële middelen
Niet iedereen is op dit moment in staat om de benodigde maatregelen te nemen om de woning te verduurzamen. Door middel van subsidies en goedkope leningen probeert de overheid ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk huishoudens kunnen meedoen aan de warmtetransitie. Huurders kunnen bijvoorbeeld meedoen met collectieve duurzame energieopwekking door het plaatsen van zonnepanelen op daken van overheidsgebouwen, zoals scholen en bibliotheken.
Voor sommige huishoudens is het vrijwel onmogelijk om (financieel) te participeren in lokale duurzame opwekprojecten, zoals een windmolen. Hierdoor ondervinden zij vaak wel de lasten, maar niet de lusten. De opbrengsten komen meestal bij de (grote) eigenaren terecht. Er is op dit moment veel aandacht voor het structureel betrekken van deze huishoudens om zo de verdeling inclusiever te maken.
Energiearmoede
Energiearmoede is een complex, multidimensionaal fenomeen, dat moeilijk is te vangen in één indicator. Er worden drie dimensies van het energiearmoedeprobleem onderscheiden:
- de betaalbaarheid van energie;
- de energetische kwaliteit van het huis;
- de keuze en mogelijkheid hebben om mee te kunnen doen aan de energietransitie.
Mensen in energiearme huishoudens zijn vaak niet in staat om deel te nemen aan de energietransitie. Vaak kunnen zij hun huis niet verduurzamen, omdat ze de middelen niet hebben. Mensen die in een huurwoning zitten, hebben geen zeggenschap over het verduurzamen van woningen, maar betalen wel de energierekening. De gevolgen van energiearmoede blijft niet beperkt tot het wooncomfort van huishoudens. Huishoudens die leven in energiearmoede kampen bijvoorbeeld vaker met lichamelijke en geestelijke gezondheidsklachten dan niet-energiearmoede huishoudens. In het Landelijk Onderzoeksprogramma Energiearmoede wordt onderzoek gedaan naar de ontwikkelingen van energiearmoede in Nederland, de effecten van maatregelen en de mogelijkheden om energiearmoede te voorkomen.
Meer informatie over energiearmoede >>
Opleidingsniveau, taal en digitale vaardigheden
Een inclusieve energietransitie betekent ook dat alle informatie voor iedereen duidelijk moet zijn. De informatie moet in duidelijke taal en ook in andere talen dan het Nederlands beschikbaar zijn, zodat iedereen zich in het onderwerp kan verdiepen. Goede informatieverstrekking die begrijpelijk en toegankelijk is voor iedereen, is bijvoorbeeld van belang voor subsidieprojecten, om te zorgen dat iedereen hieraan kan deelnemen.
Wijkteams
Er zijn veel initiatieven op wijkniveau. ‘Energiecoaches’ en ‘fixers’ gaan bij mensen thuis langs om meer informatie te geven over energieverbruik, tips te geven voor besparingen en de weg te wijzen naar hulp. Zij kunnen ook mensen met een taalbeperking helpen of ondersteunen bij online aanvragen.