Zonne-energie uit Noord-Afrika

De kosten voor opwekking van zonne-energie in Europa zijn een stuk hoger dan in Noord-Afrika. Dat is een interessant gegeven, omdat een efficiënte opwekking van hernieuwbare energie bijdraagt aan de doelstelling om wereldwijd de klimaatverandering tegen te gaan en tegelijkertijd te voorzien in de totale behoefte aan hernieuwbare energie. Zonne-energie uit Noord-Afrika naar Europa halen vraagt echter om een investering in de infrastructuur om elektriciteit en waterstof te transporteren. Daarnaast spelen er geopolitieke afhankelijkheden die een risico kunnen vormen voor de energievoorzieningszekerheid.

Socio-economische effecten

Met het integrated assessment model TIAM-ECN (zie kader) kwantificeerde TNO de afweging tussen kosten en baten die gepaard gaan met het leggen van import-exportverbindingen tussen Europa en Noord-Afrika voor elektriciteit en waterstof. De benodigde infrastructuur vraagt om investeringen, maar tegelijkertijd verminderen de investeringen voor hernieuwbare energie die in de EU nodig zijn om de Green Deal van de EU uit te voeren. Uit het model blijkt dat dit voor Europa mogelijk netto kosten veroorzaakt voor het exploiteren van een dergelijke infrastructuur. Maar voor Noord-Afrikaanse landen kunnen de potentiële nettovoordelen dankzij handelsinkomsten oplopen tot 50 miljard €/jaar in 2050. Hoewel een samenwerking vanuit Europees perspectief vraagtekens oplevert op het vlak van kosten en energievoorzieningszekerheid, is het aan te bevelen dat Europa serieus overweegt om een samenwerking met Noord-Afrika aan te gaan op het gebied van energie. De handelsinkomsten zullen naar verwachting zorgen voor positieve effecten in Noord-Afrika op het gebied van werkgelegenheid, inkomen en stabiliteit, waar Europa indirect van kan profiteren.

Integrated Assessment Models (IAM)

Voor het berekenen van effecten van klimaatbeleid worden optimalisatiemodellen gebruikt: Integrated Assessment Models (IAM). Met een optimalisatiemodel kan een toekomstig energiesysteem worden gevonden dat aan één of meerdere criteria voldoet, bijvoorbeeld een energiesysteem met een bepaalde maximale CO₂-uitstoot en minimale maatschappelijke kosten. Het optimalisatiemodel bepaalt op basis van kosten en randvoorwaarden (bijvoorbeeld maximum potentieel van een energiebron) met welke energiebronnen en technologieën de energievraag wordt gedekt. Het TIAM-ECN-model is het IAM waarmee TNO analyses uitvoert.

Samengevat:

• Met een IAM zijn toekomstige energieverbindingen tussen Europa en Noord-Afrika verkend.

• De technologische, sectorale en kostenimplicaties van deze afhankelijkheden zijn bepaald.

• Er zijn scenario’s gepresenteerd voor import en export van elektriciteit en waterstof tot 2050.

• De nettowinst voor Noord-Afrikaanse landen dankzij handel kan oplopen tot 50 miljard €/jaar.

• Europa zou kunnen profiteren van werkgelegenheids-, inkomens- en stabiliteitseffecten in Noord-Afrika.