Symposium TNO en PBL, gehouden op 26 januari 2023
Met bijdragen van: Ester van der Voet (CML), Geerte Paradies (TNO), Frank Dietz (PBL), Marco Mensink (CEFIC), Heleen de Coninck (TUE), Ton van Dril (TNO)

Als straks de klimaatdoelen knellen, gaat de rechter dan besluiten tot afbouw van energie-intensieve consumptie of productie? Vertrouwen we volledig op technologie en innovatie, of moeten we ook mogelijkheden voor “minder” onderzoeken? Dit was de vraagstelling van het symposium, door de presentatoren vanuit verschillende perspectieven belicht. Maar vanuit alle perspectieven werd de noodzaak aangegeven om te komen tot aanzienlijke vermindering van materiaalgebruik.

De productiecapaciteit van plastics in Europa is meer dan het dubbele van de beschikbare plastic afvalstroom. Koolstof uit  biomassa is beperkt beschikbaar. En worden er straks voldoende synthetische transportbrandstoffen geproduceerd? Kunnen we die met dezelfde capaciteit als vandaag produceren?

Moeten we gaan nadenken over het prioriteren van materiaal- en energiegebruik? Welke economische activiteiten kunnen we eigenlijk best missen? Waar zitten de maatschappelijke voordelen? Hoe gaan we die verzilveren?

Het materialensysteem is internationaal. Nederland zou dus een duurzame schakel moeten worden in de wereldwijde materialenketen. Hoe kun je voor 2050 een circulair internationaal materialensysteem organiseren?

Vanuit de presentaties komt de boodschap dat minder materiaalgebruik belangrijk en noodzakelijk is. Beperkingen in de energievraag, ruimte, biomassa en andere duurzame alternatieven dwingen tot minder koolstofhoudend en ander materiaalgebruik, technologie gaat dat niet oplossen. Over wat er dan minder kan, en waar grote stappen kunnen worden gezet werd nog niet specifiek ingegaan. Als doelgroepen van beleid dienen vooral de verwerkende industrie en bouw meer aandacht te krijgen.

Toekomstbeelden met beperkte groei materiaalconsumptie

Vanuit de petrochemische industrie (CEFIC) wordt door Marco Mensink onderkend dat we niet kunnen voorzien in niet-fossiele chemische grondstoffen bij de huidige consumptieniveaus en wereldwijde groeiverwachtingen. CEFIC onderzoekt daarom o.a. toekomstbeelden met beperkte groei van materiaalconsumptie. Zie bijvoorbeeld ‘Pathways to a climate-neutral European chemical industry‘

Circulaire strategieën

Frank Dietz van het PBL geeft aan dat circulaire strategieën gericht op minder materiaalgebruik een belangrijk onderdeel zijn van klimaatstudies. Hij gaat vooral in op de rol van de overheid meer integraal te denken over klimaatbeleid. Zie ook de Integrale circulaire economie rapportage 2023.

Presentatie Frank Dietz

Voorraden basismaterialen

Ester van der Voet heeft studies gedaan naar de voorraden van basismaterialen en waar het meeste potentieel moet worden gezocht aan materiaalbesparing.

Presentatie Ester van der Voet

Gedragsverandering consumenten en bedrijven

Geerte Paradies heeft geanalyseerd wat er nodig is om de materiaalvraag van consumenten en bedrijven te verminderen. Zij schetst vier aangrijpingspunten om gedrag van consumenten en bedrijven te veranderen. Zie ook de publicatie ‘Anders consumeren om klimaatdoelen te halen‘.

Presentatie Geerte Paradies

Sufficiency

Heleen de Coninck schetst de noodzaak van “sufficiency” in internationaal perspectief. Ze geeft aan dat in de IPCC-rapporten recent veel aandacht is besteed aan de noodzaak tot het verminderen van de vraag naar producten. Zie ook het IPCC-rapport vanaf pagina 955.

Presentatie Heleen de Coninck

Vermindering energie- en materiaalgebruik

Binnen TNO wordt op verschillende manieren kennis ontwikkeld over vermindering van energie en materiaalgebruik. Zie bijvoorbeeld het thema Mens en Economie. In onder andere Duitsland en Frankrijk worden hierover ook scenario’s en kennis ontwikkeld.

Zie bijvoorbeeld: https://www.ademe.fr/en/futures-in-transition/scenarios/ en  https://negawatt.org/The-negaWatt-2050-energy-scenario
En zie ook: https://www.odyssee-mure.eu/publications/policy-brief/energy-sufficiency.html en https://energysufficiency.de/policy-database-export/